Wykorzystanie standardu WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) przy tworzeniu i dostosowywaniu aplikacji mobilnych

Kwalifikacja kierowana jest do programistów tworzących aplikacje mobilne, UX Designerów, osób projektujących aplikacje oraz nauczycieli uczących programowania aplikacji mobilnych.

Nie określa się warunków, jakie musi spełnić osoba przystępująca do walidacji

Kwalifikacja daje perspektywę zatrudnienia na stanowiskach pracy związanych z tworzeniem aplikacji mobilnych lub działach IT w podmiotach takich jak: software house, instytucje administracji publicznej, firmy i agencje kreatywne zajmujące się tworzeniem treści cyfrowych (aplikacji, multimediów), organizacje pozarządowe, firmy szkoleniowe i uczelnie wyższe oferujące kształcenie z zakresu dostępności aplikacji.

Certyfikat jest ważny 5 lat.
W sytuacji przedłużania ważności certyfikatu stosuje się metodę analizy dowodów i deklaracji połączoną z rozmową z komisją. Przedłużenie ważności certyfikatu wymaga przedstawienia dowodów na samodzielne stworzenie minimum 3 aplikacji mobilnych w oparciu o standard WCAG w ciągu 5 lat od czasu uzyskania certyfikatu. Przeprowadzana jest również rozmowa z komisją walidacyjną dotycząca przedstawionych dowodów

Dostępność rozumiana jako właściwość środowiska (przestrzeni fizycznej, cyfrowej, systemów informacyjno-komunikacyjnych, produktów, usług), pozwala osobom z ograniczeniami funkcjonalnymi (fizycznymi, sensorycznymi i poznawczymi)na korzystanie z niego na zasadzie równości z innymi. Dostępność jest dla wielu osób warunkiem prowadzenia niezależnego życia oraz uczestnictwa w życiu społecznym i gospodarczym kraju, społeczności lokalnej, szkoły i miejsca pracy. W przypadku jednostek realizujących zadania publiczne dostępność jest gwarantem realizacji prawa do informacji publicznej, które jest jednym z kluczowych praw człowieka. Przestrzeń cyfrowa jest obszarem, który jako jeden z nielicznych posiada sprecyzowany i zunifikowany standard dostępności WCAG (Web Content Accessibility Guidelines). Standard zawiera wytyczne dotyczące dostępności treści internetowych opracowane przez konsorcjum W3C (World Wide Web Consortium). WCAG jest zbiorem zasad, jakimi powinien kierować się twórca strony www i aplikacji, aby przygotować produkt dostępny dla możliwie wszystkich użytkowników. Polskie prawo w oparciu o ww. standard zobowiązuje podmioty publiczne do dostosowania stron internetowych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami [10, § 19]. Standardy dostępności powinny również spełniać wszystkie produkty powstałe ze środków europejskich. Rynek aplikacji mobilnych jest jednym z najszybciej rozwijających się rynków na świecie. W 2017 roku liczba pobrań aplikacji mobilnych wzrosła o 60% w stosunku do 2015 roku - do 175 mld pobrań [1]. Zapotrzebowanie rynkowe na twórców aplikacji mobilnych rośnie tak szybko, jak statystyki korzystania z aplikacji. Jednocześnie, jak wynika z badań Fundacji Widzialni, twórcy aplikacji mobilnych dla instytucji publicznych zapominają o konieczności ich dostosowania do indywidualnych potrzeb użytkowników. [7] Zbadane wybrane aplikacje mobilne instytucji publicznych (m.in. mObywatel, NFZ CanCellCenter, Regionalny System Ostrzegania) zawierały szereg błędów, wynikających z braku wiedzy twórców tych aplikacji z zakresu dostępności cyfrowej. Przykładem może być ocena aplikacji w systemach Android i iOS: "(...) Cecha wspólna dla obu platform to niedokładne opisywanie grafik oraz innych elementów strukturalnych. Nie zapewniono także w niektórych przypadkach odpowiedniej alternatywy dla udostępnionych wykresów. Najbardziej rażące zaniedbania dotyczą platformy iOS, gdzie niemal w każdej z aplikacji pojawiały się trudności w obsłudze oraz zrozumieniu treści. Największym i niemal powtarzającym się w każdej aplikacji błędem, był brak konsekwencji w tłumaczeniu elementów strukturalnych będących częścią nawigacji. (...)." Kwalifikacja wymaga zdobycia specjalistycznej wiedzy z zakresu dostępności cyfrowej, w szczególności tworzenia aplikacji mobilnych dostępnych dla osób z indywidualnymi potrzebami. Odpowiada na potrzeby osób, które tworzą lub planują tworzyć i dostosowywać aplikacje mobilne dla instytucji realizujących zadania publiczne, firm i organizacji korzystających ze środków publicznych, a także osób zagrożonych wykluczeniem cyfrowym. Należą do nich: osoby z niepełnosprawnościami (niewidome, niedowidzące, głuche, posiadające trudności z dotykową obsługą aplikacji), osoby starsze, obcokrajowcy, osoby korzystające ze starszego typu oprogramowania oraz smartfonów i tabletów. Aplikacja mobilna opracowana zgodnie ze standardem WCAG gwarantuje swobodne zapoznanie się z jej treścią każdej osobie. Nabycie kwalifikacji pozwoli na zapewnienie dostępności aplikacji mobilnych dla osób ze specjalnymi potrzebami, a tym samym na przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu. Wykluczenie to jest m.in. wynikiem braku dostępności interfejsów elektronicznych, których przykładem są aplikacje mobilne. Ich rola we współczesnym świecie wzrasta. Przejmują rolę komunikatorów (Facebook, Skype, WhatsApp), narzędzi codziennego użytku (kupno biletów, dokonywanie opłat) i komunikacji usług publicznych (np. mObywatel). Obowiązek tworzenia aplikacji mobilnych zgodnie ze standardem WCAG wiąże się z cyfryzacją państwa oraz zmianami legislacyjnymi, w tym zmieniającym się prawodawstwem krajowym (ustawa w sprawie dostępności stron internetowych i aplikacji - Ministerstwo Cyfryzacji, regulacje wdrażające dyrektywę European Accessibility Act - Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju oraz ustawa o dostępności w ramach rządowego programu Dostępność Plus). Kwalifikacja odpowiada na zapotrzebowanie rządowego programu Dostępność Plus 2018-2025, przyjętego przez Radę Ministrów 17 lipca z 2018 roku. Ustanowienie kwalifikacji odpowiada na potrzeby społeczne oraz gospodarcze kraju i Europy. Wpływa również korzystnie na zwiększenie samodzielności i komfortu życia osób narażonych na wykluczenie cyfrowe poprzez większą liczbę aplikacji mobilnych i e-usług, zgodnych ze standardem WCAG. Większa dostępność aplikacji mobilnych powoduje również powiększenie liczby odbiorców i klientów firm świadczących usługi online (telekomunikacja, bankowość, dostawcy prądu, gazu, wody, transport, aukcje, handel, itp.) Osoby posiadające kwalifikację "Wykorzystanie standardu WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) przy tworzeniu i dostosowywaniu aplikacji mobilnych"są niezbędne na rynku pracy, ponieważ potrafią tworzyć i dostosowywać aplikacje mobilne dostępne dla osób z indywidualnymi potrzebami. Bardzo duże zapotrzebowanie rynkowe na kwalifikację oraz polskie i unijne wymagania prawne uzasadniają konieczność jej obecności w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji. Lista dostępnych źródeł, na podstawie których przedstawiono zapotrzebowanie: [1] App Annie 2017 Retrospective Report, https://www.appannie.com/en/insights/market-data/app-annie-2017-retrospective/. [2] Badanie dostępności strony www w oparciu o WCAG, A. Marcinkowski, Fundacja Widzialni, Szerokie Porozumienie na Rzecz Umiejętności Cyfrowych, Orange Polska, 2016, http://www.widzialni.org/container/Badanie-dostepnosci-stron-www-w-oparciu-o-WCAG.pdf. [3] Broszura Europejski Akt o Dostępności, KPRM, https://dsc.kprm.gov.pl/sites/default/files/eaa_broszura_kprm_28.09.2017.final__0.pdf. [4] Metodologia badania dostępności strony www dla osób niepełnosprawnych, starszych i innych narażonych na wykluczenie cyfrowe w oparciu o WCAG 2.0, dr I. Mrocheń, A. Marcinkowski, P. Marcinkowski, M. Luboń, Fundacja Widzialni/ Uniwersytet Śląski, 2013 http://widzialni.org/container/metodologia-badania-dostepnosci-stron-www.pdf. [5] Podręcznik dobrych praktyk WCAG 2.0, A. Marcinkowski, P. Marcinkowski, Fundacja Widzialni 2012, http://widzialni.org/download/podrecznik-dobrych-praktyk-wcag-2.0.pdf. [6] Projekt Programu rządowego Dostępność Plus 2018-2025, https://www.miir.gov.pl/media/53301/Program_Dostepnosc_Plus.pdf. [7] Raport Dostępności 2018, Fundacja Widzialni 2018, http://widzialni.org/container/raport-dostepnosci-2018.pdf. [8] Raport z badań przeprowadzonych w ramach projektu Polska Akademia Dostępności, dr A. Widawska, dr Z. Wieczorek, dr hab. A. Wysocka, Fundacja Widzialni 2014, http://widzialni.org/container/raport-z-badan-przeprowadzonych-w-ramach-projektu-pad.pdf. [9] Realizacja zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. Poradnik dla realizatorów projektów i instytucji systemu wdrażania funduszy europejskich 2014-2020, https://cppc.gov.pl/wp-content/uploads/Poradnik_zasady-r%C3%B3wno%C5%9Bci-i-niedyskryminacji_2016.pdf. [10] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20120000526/O/D20120526.pdf.

Aktualnie tematyka dostępności aplikacji mobilnych i standardu WCAG nie jest włączana do programów nauczania. Zbliżonych efektów uczenia się można dopatrywać się w programach szkolnictwa zawodowego (np. kwalifikacji "Programowanie, tworzenie i administrowanie stronami internetowymi i bazami danych [EE.09]", "Technik informatyk [351203]", Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach PKZ [EE.b]) oraz studiów informatycznych. Kwalifikacja "Wykorzystywanie standardu WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) przy tworzeniu i dostosowywaniu aplikacji mobilnych" różni się od kwalifikacji o zbliżonym charakterze. Różnice te dotyczą istoty kwalifikacji, którą jest ścisłe wyspecjalizowanie się w wykorzystywaniu standardu dostępności WCAG przy tworzeniu i dostosowywaniu aplikacji mobilnych, ze szczególnym zwróceniem uwagi na: percepcję, funkcjonalność, zrozumiałość i rzetelność tworzonych lub dostosowywanych aplikacji mobilnych. Ponadto ważna jest wiedza na temat standardu WCAG i celu, w jakim się go stosuje w odniesieniu do różnych grup osób narażonych na wykluczenie cyfrowe, ich potrzeb i narzędzi jakimi się posługują.

1. Etap weryfikacji
1.1. Metody
Do weryfikacji efektów uczenia się stosuje się wyłącznie metody: test teoretyczny, zadanie praktyczne (studium przypadku) uzupełnione rozmową z komisją.

1.2. Zasoby kadrowe
Komisja walidacyjna składa się z minimum 2 członków, którzy spełniają następujące wymagania: Przewodniczący komisji: - posiada minimum pięcioletnie doświadczenie na stanowisku specjalisty ds. dostępności stron internetowych/aplikacji mobilnych lub równoważnym związanym z dostępnością stron czy aplikacji mobilnych; - posiada minimum pięcioletnie doświadczenie w zakresie tworzenia aplikacji mobilnych; - przeprowadził minimum 30 audytów dostępności aplikacji mobilnych; Wszyscy członkowie komisji walidacyjnej muszą: - posiadać udokumentowane trzyletnie doświadczenie (minimum 100 godzin szkoleniowych) w prowadzeniu szkoleń z zakresu dostępności cyfrowej; - posiadać udokumentowane doświadczenie w zakresie tworzenia aplikacji mobilnych w ostatnich 3 latach przed powołaniem na członka komisji.

1.3.Sposób organizacji walidacji oraz warunki organizacyjne i materialne
Weryfikacja efektów uczenia się składa się z dwóch części: teoretycznej i praktycznej. Część teoretyczna obejmuje test teoretyczny. Może być przeprowadzana elektronicznie (np. na platformie internetowej wyposażonej w moduł egzaminacyjny) lub w wersji papierowej. Każda wersja testu teoretycznego musi spełniać standardy dostępności i być przeprowadzana pod nadzorem. Warunkiem przystąpienia do części praktycznej jest pozytywna weryfikacja części teoretycznej walidacji. Praktyczną część walidacji przeprowadza się w pomieszczeniu wyposażonym w stanowiska komputerowe z dostępem do internetu i urządzenia mobilnego dla każdego systemu wraz z odpowiednim okablowaniem pozwalającym na połączenie ich ze stacją roboczą. Na komputerach są zainstalowane środowiska programistyczne dla popularnych platform mobilnych np. iOS i Android. Praktyczna część walidacji obejmuje wykonanie zadań praktycznych (obserwację w warunkach symulowanych). Rozmowa z komisją walidacyjną odbywa się tuż po wykonaniu zadań praktycznych i je uzupełnia. Pomieszczenie egzaminacyjne powinno być dostępne dla osób niepełnosprawnych, a platforma internetowa spełniać aktualny standard WCAG na poziomie AA.

2. Etapy identyfikowania i dokumentowania.
Nie określa się wymagań dotyczących etapów identyfikowania i dokumentowania efektów uczenia się.

Informacje zawarte we wniosku, jak również opinie otrzymane w ramach konsultacji, wykazały zgodność kwalifikacji z potrzebami społecznymi oraz z zapotrzebowaniem na rynku pracy.