Edukowanie dzieci i młodzieży w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego

Uzyskaniem kwalifikacji - "Edukowanie dzieci i młodzieży z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego (trener bezpieczeństwa ruchu drogowego dzieci i młodzieży)" - mogą być zainteresowani przedstawiciele następujących zawodów/specjalności: kierownik warsztatów szkolnych, kierownik wycieczek szkolnych, kierownik ds. sportu, rekreacji, rozrywki, opiekun dzieci w drodze do szkoły, nauczyciel instruktor, nauczyciel przedszkola, nauczyciel techniki, nauczyciel techniki w szkole podstawowej, nauczyciel wychowania fizycznego, nauczyciel wychowania fizycznego w szkole podstawowej, nauczyciel edukacji dla bezpieczeństwa, nauczyciel w placówkach pozaszkolnych, trener sportu, pedagog animacji kulturalnej, pracownik świetlicy, instruktor nauki jazdy, policjant, policjant służb prewencji, strażnik gminny miejski, pracownik organizacji pozarządowej, literaci i inni autorzy tekstów, redaktor wydawniczy, pozostali przewodnicy turystyki i piloci wycieczek oraz wszystkie osoby zainteresowane realizacją edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Posiadanie przygotowania pedagogicznego w rozumieniu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. z 2020 r. poz. 1289 oraz z 2022 r. poz. 1769), - przygotowanie w zakresie udzielania pierwszej pomocy (potwierdzone dokumentem poświadczającym ukończenie kursu w zakresie udzielania pierwszej pomocy wystawionym nie wcześniej niż 5 lat od daty przystąpienia do walidacji) lub kwalifikacje wymagane dla lekarza systemu, pielęgniarki systemu lub ratownika medycznego, o których mowa w ustawie z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2022 r. poz. 1720, 1733, 2705 i 2770).

Trener bezpieczeństwa ruchu drogowego dzieci i młodzieży może pracować jako: koordynator ds. bezpieczeństwa ruchu drogowego w szkole podstawowej, koordynator ds. bezpieczeństwa w szkole podstawowej, prowadzący zajęcia w świetlicach, prowadzący zajęcia w ramach wypoczynku dzieci i młodzieży, prowadzący zajęcia z zakresu BRD w ramach działalności organizacji pozarządowych, prowadzący zajęcia w domach kultury. Kwalifikację mogą również uzyskać nauczyciele oraz asystenci nauczycieli. Podjęcie pracy w określonych miejscach możliwe będzie po spełnieniu odpowiednich wymagań stawianych osobom zatrudnionym w danych placówkach.

Certyfikat jest ważny 5 lat. Warunkiem przedłużenia ważności certyfikatu o kolejne 5 lat jest złożenie, nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu ważności certyfikatu, wniosku o przedłużenie ważności certyfikatu wraz z dokumentami potwierdzającymi przeprowadzenie z dziećmi lub młodzieżą, w okresie ostatnich 5 lat, zajęć z bezpieczeństwa ruchu drogowego w wymiarze co najmniej 160 godzin oraz podnoszenie własnych kwalifikacji lub kompetencji przez uczestnictwo w różnych formach zdobywania wiedzy i umiejętności z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego w wymiarze co najmniej 80 godzin.

Brak

Polska należy do grupy państw europejskich o jednym z najwyższych wskaźników liczby zabitych na każde sto wypadków drogowych. a co za tym idzie wysokich kosztów zdarzeń drogowych. Wyniki tych zestawień wskazują, że podejmowane działania, do których należy również edukacja społeczeństwa, są w naszym kraju niewystarczająco skuteczne. W związku z tym należy szukać nowych rozwiązań dotarcia do uczestników ruchu. Jednym z nich jest cykliczna, realizowana na wszystkich poziomach edukacja z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego (brd), zwana również wychowaniem komunikacyjnym. Jej efektem powinno być odpowiednie zachowanie człowieka, charakteryzujące się odpowiedzialnością za życie własne oraz innych uczestników ruchu, z poszanowaniem prawa, gotowością do współdziałania i partnerstwa. Elementy edukacji z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego, zwanej wychowaniem komunikacyjnym, są realizowane w Polsce od 1957 roku. Edukacja z tego zakresu rozpoczyna się już w przedszkolu, a zagadnienia jej dotyczące uwzględnione są w podstawie programowej kształcenia ogólnego szkoły podstawowej, liceum, technikum i szkoły branżowej. Głównym problemem szkolnej edukacji brd jest jej teoretyczny charakter (nauka przepisów o ruchu drogowym, pogadanki z przedstawicielami służb mundurowych)oraz brak zajęć praktycznych przeprowadzanych w realnym ruchu drogowym (praktyka odbywa się głównie w symulowanych warunkach, tj. na boisku szkolnym, sali gimnastycznej, miasteczku ruchu drogowego). Na tę tematykę przeznacza się kilka godzin rocznie, tylko w niektórych klasach; często stanowi to wyzwanie organizacyjne, kadrowe i finansowe dla szkoły i nauczyciela prowadzącego, a wiedza, nie zawsze przekłada się na umiejętności praktycznego poruszania się w ruchu drogowym. Szkolna edukacja brd wpisana jest w podstawę programową przedmiotu technika i wychowanie fizyczne w szkole podstawowej. Wybrane aspekty dotyczące bezpieczeństwa ruchu drogowego zawarte są w przedmiocie edukacja dla bezpieczeństwa. Głównym jednak obszarem realizacji zajęć z zakresu brd jest przedmiot technika, podczas którego przygotowuje się dzieci do egzaminu na kartę rowerową. Często edukacja z zakresu brd jest utożsamiana tylko z przygotowaniem do egzaminu na kartę rowerową. Inicjatywy nawiązujące do edukacji motoryzacyjnej podejmowane są również przez organizacje rządowe, pozarządowe, instytucje naukowe, badawcze, koncerny motoryzacyjne, firmy ubezpieczeniowe itp. czyli podmioty bezpośrednio lub pośrednio związane z transportem lub bezpieczeństwem ruchu drogowego. Organizowane są kampanie społeczne, których adresatami są głównie młodsi uczestnicy ruchu, a w ich realizację mogą włączyć się opiekunowie, nauczyciele, szkoły. Działania te funkcjonują samodzielnie, ale są też uzupełnieniem zajęć szkolnych. Dla młodzieży coraz częściej organizowane są zajęcia z wykorzystaniem elementów edukacji rówieśniczej (tzw. peer education) oraz w formie warsztatów pikników tematycznych, wycieczek pieszych, rowerowych i rajdów. Są to jednak wydarzenia marginalne. Mówiąc o młodzieży nie można nie wspomnieć o możliwości zdobywania kolejnych kompetencji dla kierujących tj. uczestniczeniu w kursie na kartę rowerową dla uczniów niebędących już uczniami szkoły podstawowej, oraz w kursie przygotowującym do kierowania "mniejszymi" motocyklami. Z tego powodu prowadzący zajęcia pełni niezwykle ważną funkcję w edukacji dzieci i młodzieży w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Powinien on stale zdobywać najnowszą wiedzę w tym zakresie i doskonalić swój warsztat pracy. Prowadzący zajęcia z tego obszaru to osoby: z przygotowaniem pedagogicznym i doświadczeniem w obszarze brd, z przygotowaniem pedagogicznym bez doświadczenia w obszarze brd, z doświadczeniem brd bez przygotowania pedagogicznego, bez przygotowania pedagogicznego i bez doświadczenia w obszarze brd. Niniejsza kwalifikacja dotyczy osób z brakami w zakresie przygotowania dotyczącego edukacji brd. W Polsce specjalizacja zawodowa - nauczyciel wychowania komunikacyjnego - nie istnieje, trudno zatem ustalić poziom kompetencji osób realizujących zadania z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Nie ma ustalonych kryteriów, do których nauczyciel brd mógłby się odwołać tworząc własne programy, materiały dydaktyczne, scenariusze zajęć lub wykorzystując gotowe materiały. Dotyczy to również szkoleń, kursów dla osób, które miałyby prowadzić w przyszłości zajęcia z edukacji z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego lub uzupełniających wiedzę i umiejętności nauczycieli już je wykonujących. Obecnie do form doskonalenia zawodowego nauczycieli brd należą kilku-, kilkunastogodzinne kursy lub studia podyplomowe - technika z elementami wychowania komunikacyjnego. Przygotowują one nauczycieli techniki do oceny wiedzy, przeprowadzenia i oceny egzaminu teoretycznego dzieci z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego, uprawniającego do przystąpienia do egzaminu praktycznego na kartę rowerową. Zbyt mało miejsca jest w nich poświęcone na organizację i przeprowadzenie zajęć praktycznych z dziećmi w ruchu drogowym. Oferta adresowana do tej grupy zawodowej jest ograniczona. Rozsądne wydaje się zatem opisanie nowej kwalifikacji pod nazwą "Edukowanie dzieci i młodzieży z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego (trener bezpieczeństwa ruchu drogowego dzieci i młodzieży)" i dostosowanie do niej form kształcenia, które wyczerpująco przedstawiałyby to zagadnienie. Trener mógłby prowadzić zajęcia w ramach zadań związanych z bezpieczeństwem ruchu drogowego w przedmiocie technika, podczas lekcji wychowania fizycznego, prowadzić zajęcia dodatkowe, organizować i uczestniczyć w piknikach, wycieczkach pieszych, rowerowych itd. Zadania trenera brd wpisują się m.in. w obszary polityki krajowej, europejskiej i światowej związanej z bezpieczeństwem w transporcie: priorytet Bezpieczny człowiek Narodowego Programu Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 2013-2020; Filar 4. Dekady Działań na Rzecz Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego Kształtowanie i zmiana zachowań użytkowników dróg; wypełnienie zaleceń polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego Komisji Europejskiej, która w celu redukcji śmiertelnych ofiar wypadków drogowych zarekomendowała koncentrację działań, m.in. na szkoleniu i edukacji użytkowników dróg.

Brak kwalifikacji o zbliżonym charakterze.

1. Metody walidacji
Efekty uczenia się są weryfikowane za pomocą następujących metod: - testu teoretycznego (weryfikacja efektów uczenia się z zestawu 1 i 3), - obserwacji w warunkach symulowanych (odtworzenie zajęć z bezpieczeństwa ruchu drogowego z grupą wyznaczoną przez komisję walidacyjną w miejscu wskazanym przez tę komisję) lub rzeczywistych (weryfikacja efektów uczenia się z zestawu 2), - wywiadu swobodnego (weryfikacja efektów uczenia się z zestawu 1-3), - analizy dowodów i deklaracji (dopuszczalne dowody: portfolio zawierające wykaz działań podjętych przez osobę ubiegającą się o uzyskanie kwalifikacji rynkowej, w tym dokumenty, referencje i inne informacje poświadczające kompetencje związane z edukacją z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego) (weryfikacja efektów uczenia się z zestawu 1-3).

2. Zasoby kadrowe
Komisja walidacyjna składa się z co najmniej 3 osób. Przewodniczący komisji walidacyjnej posiada: - co najmniej tytuł zawodowy magistra uzyskany po ukończeniu studiów w zakresie pedagogiki, - udokumentowane co najmniej 5-letnie doświadczenie zawodowe związane z edukacją z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego (prowadzenie zajęć dla dzieci i młodzieży w szkołach lub placówkach działających w systemie oświaty lub innych podmiotach, których cele statutowe obejmują edukację dzieci i młodzieży, lub realizacja lub współrealizacja projektów międzynarodowych lub krajowych o tematyce związanej z edukacją z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego). Członkowie komisji walidacyjnej posiadają: - co najmniej tytuł zawodowy licencjata albo równorzędny, - udokumentowane co najmniej 5-letnie doświadczenie zawodowe związane z edukacją z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego (prowadzenie zajęć dla dzieci i młodzieży lub dorosłych w szkołach lub placówkach działających w systemie oświaty lub innych podmiotach, których cele statutowe obejmują edukację dzieci i młodzieży lub dorosłych, lub realizacja lub współrealizacja projektów międzynarodowych lub krajowych o tematyce związanej z edukacją z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego).

3. Sposób organizacji walidacji oraz warunki organizacyjne i materialne
W celu rozpoczęcia walidacji osoba ubiegająca się o uzyskanie kwalifikacji rynkowej dostarcza instytucji certyfikującej, o której mowa w art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, zwanej dalej "instytucją certyfikującą": - plan minimum 8 zajęć z bezpieczeństwa ruchu drogowego, - 2 scenariusze zajęć z bezpieczeństwa ruchu drogowego zawierające określenie: tematu i celu tych zajęć, metod dydaktycznych, środków dydaktycznych, materiałów dydaktycznych ze wskazaniem ich źródła, warunków organizacyjnych oraz czasu trwania tych zajęć, wieku i liczebności grupy uczestników tych zajęć, szczegółowego planu i programu tych zajęć wraz z podaniem treści ćwiczeń, zadań, pytań wykorzystanych do prowadzenia tych zajęć, organizacji tych zajęć, metod weryfikacji wiedzy i umiejętności uczestników oraz metod ewaluacji tych zajęć; co najmniej 1 scenariusz dotyczy realizacji praktycznych zajęć z bezpieczeństwa ruchu drogowego w realnym ruchu drogowym i zawiera ocenę trasy do przeprowadzenia tych zajęć pod względem bezpieczeństwa, trudności i realizowanej tematyki. Weryfikacja efektów uczenia się składa się z trzech części. Część pierwsza to analiza dowodów i deklaracji połączona z wywiadem swobodnym, która służy weryfikacji efektów uczenia się z zestawu 1-3. W części drugiej jest przeprowadzany test teoretyczny obejmujący efekty uczenia się z zestawu 1 i 3. Pozytywny wynik części pierwszej i drugiej jest warunkiem dopuszczenia do części trzeciej - praktycznej, przeprowadzanej za pomocą obserwacji w warunkach symulowanych lub rzeczywistych, która służy weryfikacji efektów uczenia się z zestawu 2. Jeżeli komisja walidacyjna uzna, że analiza dowodów i deklaracji połączona z wywiadem swobodnym potwierdza posiadanie przez osobę ubiegającą się o uzyskanie kwalifikacji rynkowej wszystkich efektów uczenia się z zestawu 2, zwalnia tę osobę z części trzeciej. Instytucja certyfikująca zapewnia: salę do przeprowadzenia testu teoretycznego, komputer z dostępem do Internetu, tablicę multimedialną lub rzutnik. W przypadku weryfikacji metodą obserwacji w warunkach symulowanych instytucja certyfikująca zapewnia co najmniej 5-osobową grupę do przeprowadzenia symulacji oraz sprzęt lub materiały umożliwiające przeprowadzenie zajęć i ich obserwację.

4. Etapy identyfikowania i dokumentowania
Instytucja certyfikująca może zapewnić osobie walidowanej wsparcie doradcy walidacyjnego w zakresie identyfikowania i dokumentowania. Funkcję doradcy walidacyjnego pełni osoba, która zna zasady walidacji i efekty uczenia się określone dla kwalifikacji rynkowej "Edukowanie dzieci i młodzieży w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego".

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (Dz. U. z 2018 r. poz. 2153, z późn. zm.) wniosek został poddany konsultacjom środowiskowym. Stanowisko w sprawie wniosku przysłały dwa podmioty (Stowarzyszenie na Rzecz Bezpieczeństwa Dzieci i Młodzieży, Instytut Badawczy Dróg i Mostów). Obydwa podmioty wyraziły pozytywną opinię na temat włączenia danej kwalifikacji do ZSK.