Prowadzenie profilaktycznych ćwiczeń mięśni dna miednicy dla kobiet

Kwalifikacja dedykowana jest osobom prowadzącym lub planującym prowadzenie profilaktycznych ćwiczeń mięśni dna miednicy dla kobiet np. w fitness klubach, ośrodkach sportu i rekreacji, centrach zdrowia, szkołach rodzenia, domach seniora. Kwalifikacja jest kierowana także do osób prowadzących zajęcia sportowe lub proces treningowy w sporcie (instruktorów i trenerów), w szczególności form sportu masowego o wysokiej intensywności, tj. niektóre formy fitnessu, biegi maratońskie lub dyscyplin sportu wyczynowego obciążonych ryzykiem wysiłkowego nietrzymania moczu, tj. lekkoatletyka, akrobatyka, piłka ręczna. Uzyskaniem kwalifikacji mogą być również zainteresowani instruktorzy gimnastyki dla seniorów, instruktorzy ćwiczeń w ciąży i po porodzie, nauczyciele wychowania fizycznego w celu uzupełnienia programów wychowania fizycznego w szkołach ponadpodstawowych, położne, fizjoterapeuci, chcący realizować profilaktykę dysfunkcji mięśni dna miednicy.

Do walidacji może przystąpić osoba posiadająca: 1) kwalifikację instruktora lub trenera dowolnej formy aktywności fizycznej. Akceptowane są kwalifikacje instruktorskie i trenerskie uzyskane zgodnie z prawem obowiązującym przed wejściem w życie ustawy o sporcie w 2010 r., deregulującej zawód instruktora rekreacji, oraz ustawy o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów w 2013 r., deregulującej zawody instruktora i trenera sportu, a także kwalifikacje uzyskane po 2010 r. i potwierdzone przez akademie wychowania fizycznego, związki i federacje sportowe, podmioty akredytowane przez międzynarodowe organizacje reprezentatywne dla danego obszaru sportu, oraz instytucje mające uprawnienia do certyfikowania kadr sportu zgodnie ze Zintegrowanym Systemem Kwalifikacji. W przypadku kwalifikacji instruktorskich lub trenerskich nadawanych przez inne niż wymienione organizacje dokumenty potwierdzające umiejętności będą poddawane osobnej weryfikacji; 2) co najmniej wykształcenie średnie lub ukończone studia wyższe o kierunku rekreacja ruchowa, sport, wychowanie fizyczne, fizjoterapia lub pokrewnym lub kwalifikację położnej lub pielęgniarki; 3) zaświadczenie o ukończeniu szkolenia z zakresu udzielania pomocy przedmedycznej w ciągu ostatnich trzech lat; 4) oświadczenie o niekaralności związanej z wykonywaniem działalności zawodowej w obszarze objętym kwalifikacją. Inne, poza pozytywnym wynikiem walidacji, warunki uzyskania kwalifikacji wolnorynkowej Brak innych, poza pozytywnym wynikiem walidacji, warunków uzyskania kwalifikacji wolnorynkowej.

Osoba posiadająca kwalifikację "Prowadzenie profilaktycznych ćwiczeń mięśni dna miednicy dla kobiet" może być zatrudniona w fitness klubach, ośrodkach sportu i rekreacji, centrach zdrowia, szkołach rodzenia, domach seniora. Kwalifikacja może być wykorzystana przez nauczycieli wychowania fizycznego w celu uzupełnienia programów wychowania fizycznego w szkołach ponadpodstawowych. Może być uzupełnieniem kwalifikacji zawodowych instruktorów i trenerów różnych dyscyplin sportowych zatrudnianych w klubach, związkach i federacjach sportowych w celu realizowania profilaktyki dysfunkcji mięśni dna miednicy, w szczególności wysiłkowego nietrzymania moczu wśród zawodniczek. Kwalifikacja może być również wykorzystana przez osoby prowadzące działalność gospodarczą w zakresie usług związanych z planowaniem i realizacją zajęć lub procesu treningowego w różnych formach aktywności fizycznej. Perspektywą dalszego uczenia się dla posiadaczy tej kwalifikacji może być uzyskiwanie umiejętności w kierunku np. prowadzenia profilaktycznych ćwiczeń mięśni dna miednicy dla mężczyzn lub stosowania różnych metod oceny funkcji mięśni dna miednicy u kobiet, tj. elektromiografia powierzchniowa, perineometria.

Certyfikat jest ważny 5 lat. Ważność dokumentu zostanie przedłużona po uzyskaniu pozytywnej oceny z testu teoretycznego.

Kwalifikacja "Prowadzenie profilaktycznych ćwiczeń mięśni dna miednicy dla kobiet" jest odpowiedzią na potrzeby zdrowotne kobiet. Zwiększone obciążenie mięśni dna miednicy, np. związane z bardzo intensywnym wysiłkiem fizycznym (1), zbyt dużą masą ciała lub ciążą (2) powoduje ich dysfunkcje. Należą do nich m.in. zaburzenia mechanizmu trzymania moczu lub kału, obniżanie lub wypadanie narządów rodnych, zaburzenia współżycia seksualnego, bolesność w okolicach miednicy (2). Jedną z najczęstszych dolegliwości jest nietrzymanie moczu. Szacuje się, że problem ten dotyka ok. 2,5 mln osób w Polsce. Jednakże, odsetek osób cierpiących na nietrzymanie moczu może być znacznie wyższy, gdyż intymny charakter schorzenia utrudnia zebranie rzetelnych danych (3). Badania wskazują, że na nietrzymanie moczu cierpi aż 70% kobiet uprawiających sport o wysokim obciążeniu (tzw. high impact sports) (4), 67% gimnastyczek sportowych i cheerleaderek (5) oraz 50% zawodniczek podnoszenia ciężarów (6). Jednym z najlepszych sposobów zapobiegania wysiłkowego nietrzymania moczu są regularnie wykonywane ćwiczenia mięśni dna miednicy (7). Łatwo da się je wkomponować w standardowe zajęcia prozdrowotne lub programy treningowe. Autorzy podkreślają, że w porównaniu z treningiem realizowanym samodzielnie zdecydowanie bardziej skuteczny jest trening prowadzony przez wykwalifikowanego specjalistę (8). Jednym z jego głównych zadań zawodowych powinno być nauczenie prawidłowej techniki ćwiczeń. Z badań wynika, że od 14 to 53% kobiet nie potrafi wykonać napięcia mięśni dna miednicy przy pierwszej próbie (9, 10, 11). Co więcej tylko jedna trzecia kobiet jest pewna, że wykonuje te ćwiczenia prawidłowo (12). Dlatego tak ważny jest odpowiedni instruktaż. Udowodniono, że po uzyskaniu odpowiednich instrukcji słownych większość (90%) uczestników była w stanie wykonać ćwiczenia z odpowiednią techniką (13). Pozostałym osobom rekomenduje się wsparcie m.in. w postaci różnych technik biofeedbacku oraz pomocy specjalisty (14), np. fizjoterapeuty uroginekologicznego. Pomimo kluczowego znaczenia ćwiczeń mięśni dna miednicy dla zdrowia kobiet, najprawdopodobniej ze względu na lokalizację mięśni dna miednicy w okolicach intymnych oraz brak edukacji społeczeństwa w tym temacie, ćwiczenia te rzadko wykonywane są w programach aktywności fizycznej. Brakuje podejścia profilaktycznego i ćwiczeniami mięśni dna miednicy zaczynają interesować się dopiero osoby, u których pojawiły się już wyraźne dysfunkcje tej grupy mięśniowej. Instruktorzy i trenerzy rekreacji ruchowej oraz nauczyciele wychowania fizycznego wykazują niskie kompetencje w tym zakresie (9). Kwalifikacja "Prowadzenie profilaktycznych ćwiczeń mięśni dna miednicy dla kobiet" może być dla nich kwalifikacją uzupełniającą. Kwalifikacja ta koresponduje z ofertą szkoleniową proponowaną przez międzynarodową organizację Urinary Continence Association (www.ics.org). Obserwując polski rynek szkoleniowy wyraźnie widać potrzebę ustandaryzowania kwalifikacji potwierdzającej przygotowanie do prowadzenia profilaktycznych ćwiczeń mięśni dna miednicy. 1. Bø K, Angles-Acedo S, Batra A, Braekken I, Chan Y, Jorge C, et al. Strenuous physical activity, exercise, and pelvic organ prolapse: a narrative scoping review. International Urogynecology Journal. 2023. 2. Woodley SJ, Boyle R, Cody JD, Mørkved S, Hay-Smith EJC. Pelvic floor muscle training for prevention and treatment of urinary and faecal incontinence in antenatal and postnatal women. The Cochrane Database Of Systematic Reviews. 2017;12:CD007471. 3. Ciepiela K, Michałek T, Poryszewska A. Pacjent z NTM w systemie opieki zdrowotnej 2018. Warszawa2018. 4. Cardoso AMB, Lima C, Ferreira CWS. Prevalence of urinary incontinence in high-impact sports athletes and their association with knowledge, attitude and practice about this dysfunction. European Journal of Sport Science. 2018;18(10):1405-12. 5. Skaug KL, Engh ME, Frawley H, Bo K. Urinary and anal incontinence among female gymnasts and cheerleaders-bother and associated factors. A cross-sectional study. International Urogynecology Journal. 2022;33(4):955-64. 6. Skaug KL, Engh ME, Frawley H, Bo K. Prevalence of Pelvic Floor Dysfunction, Bother, and Risk Factors and Knowledge of the Pelvic Floor Muscles in Norwegian Male and Female Powerlifters and Olympic Weightlifters. Journal of Strength and Conditioning Research. 2022;36(10):2800-7. 7. Frawley H, Shelly B, Morin M, Bernard S, Bo K, Digesu GA, et al. An International Continence Society (ICS) report on the terminology for pelvic floor muscle assessment. Neurourology and Urodynamics. 2021;40(5):1217-60. 8. Mørkved S, Bø K. Effect of pelvic floor muscle training during pregnancy and after childbirth on prevention and treatment of urinary incontinence: a systematic review. British Journal of Sports Medicine. 2014;48(4):429-34. 9. Szumilewicz A, Hopkins WG, Dornowski M, Piernicka M. Exercise Professionals Improve Their Poor Skills in Contracting Pelvic-Floor Muscles: A Randomized Controlled Trial. Research Quarterly for Exercise & Sport. 2019;90(4):641. 10. Kandadai P, O"Dell K, Saini J. Correct Performance of Pelvic Muscle Exercises in Women Reporting Prior Knowledge. Female Pelvic Medicine & Reconstructive Surgery. 2015;21(3):135-40. 11. Vermandel A, De Wachter S, Beyltjens T, D"Hondt D, Jacquemyn Y, Wyndaele JJ. Pelvic floor awareness and the positive effect of verbal instructions in 958 women early postdelivery. International Urogynecology Journal. 2015;26(2):223-8. 12. Chiarelli P, Murphy B, Cockburn J. Women"s knowledge, practises, and intentions regarding correct pelvic floor exercises. Neurourology And Urodynamics. 2003;22(3):246-9. 13. Ben Ami N, Dar G. What is the most effective verbal instruction for correctly contracting the pelvic floor muscles? Neurourology and Urodynamics. 2018;37(8):2904-10. 14. Wu XL, Zheng X, Yi XH, Lai P, Lan YP. Electromyographic Biofeedback for Stress Urinary Incontinence or Pelvic Floor Dysfunction in Women: A Systematic Review and Meta-Analysis. Advances in Therapy. 2021;38(8):4163-77.

Do tej pory żadna z kwalifikacji nadawanych poza systemami oświaty i szkolnictwa wyższego włączonych do ZSK nie potwierdza przygotowania zawodowego w zakresie wykonywania podobnych zadań zawodowych. Natomiast część zestawu efektów uczenia się 1 "Realizowanie działań informacyjno-edukacyjnych nt. profilaktycznych ćwiczeń mięśni dna miednicy dla kobiet" może być osiągana w kształceniu położnych lub lekarzy urologów. Z kolei w toku studiów o kierunku fizjoterapia prawdopodobne jest uzyskanie efektów uczenia się również z zestawu 2 "Realizowanie profilaktycznego programu ćwiczeń mięśni dna miednicy dla kobiet". Jednak osiąganie efektów uczenia się zdefiniowanych dla kwalifikacji "Prowadzenie profilaktycznych ćwiczeń mięśni dna miednicy dla kobiet" w toku studiów uwarunkowane jest doborem treści kształcenia przez poszczególne uczelnie. W odróżnieniu od działalności zawodowej m.in. urologów i fizjoterapeutów zajmujących się przede wszystkim terapią dysfunkcji mięśni dna miednicy, niniejsza kwalifikacja ukierunkowana jest na działania profilaktyczne. Decyduje to o szerokich możliwościach jej zastosowania, także przez osoby nieposiadające wykształcenia medycznego, np. instruktorów i trenerów różnych form aktywności fizycznej, nauczycieli wychowania fizycznego.

1. Etap weryfikacji
1.1. Metody Do weryfikacji efektów uczenia się z zestawu 1 "Realizowanie działań informacyjno-edukacyjnych w zakresie profilaktycznych ćwiczeń mięśni dna miednicy u kobiet" stosuje się test teoretyczny oraz obserwację w warunkach symulowanych (symulacja spotkania informacyjno-edukacyjnego z co najmniej jedną uczestniczką nt. budowy, funkcji oraz profilaktycznych ćwiczeń mięśni dna miednicy u kobiet). Do weryfikacji efektów uczenia się z zestawu 2 "Realizowanie sesji profilaktycznych ćwiczeń mięśni dna miednicy dla kobiet" stosuje się: - obserwację w warunkach symulowanych, w tym wywiadu z uczestniczką i wspólnego ustalania celów ćwiczeń oraz co najmniej 15-minutowego prowadzenia sesji profilaktycznych ćwiczeń mięśni dna miednicy z co najmniej jedną początkującą uczestniczką, zakończoną omówieniem zrealizowanych zadań i celów, - zadanie praktyczne polegające na samodzielnym przygotowaniu sesji ćwiczeń w formie pisemnej wraz z propozycjami modyfikacji dla sytuacji określonych w opisie przypadku uczestniczki zajęć. Obserwacja w warunkach symulowanych może być uzupełniona rozmową z komisją walidacyjną, dalej zwaną "komisją". Dopuszcza się stosowanie analizy dowodów lub deklaracji w weryfikacji części lub wszystkich efektów uczenia się.

1.2. Zasoby kadrowe
Weryfikację efektów uczenia się przeprowadza komisja, składająca się z co najmniej trzech osób, które łącznie spełniają wskazane kryteria (każda osoba z komisji spełnia co najmniej jedno kryterium):
- ukończyły studia wyższe o kierunku rekreacja ruchowa, sport, wychowanie fizyczne, fizjoterapia lub pokrewnym,
- posiadają co najmniej 5-letnie doświadczenie w prowadzeniu profilaktycznych ćwiczeń mięśni dna miednicy w prewencji dla kobiet,
- posiadają co najmniej 5-letnie doświadczenie w szkoleniu (w tym egzaminowaniu) instruktorów, trenerów, fizjoterapeutów, położnych i in. w zakresie prowadzenia ćwiczeń mięśni dna miednicy.
Dodatkowo co najmniej jeden z członków komisji posiada doświadczenie w zakresie działań związanych z wdrażaniem Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji oraz uczestniczył jako członek komisji w co najmniej dwóch procesach walidacyjnych dotyczących kwalifikacji z obszaru sportu, zgodnych z założeniami Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji. Te same wymogi powinny spełnić osoby projektujące walidację dla niniejszej kwalifikacji.

1.3. Warunki organizacyjne i materialne
Warunki organizacyjne i materialne niezbędne do prawidłowego przeprowadzenia walidacji:
- sala do przeprowadzenia testu teoretycznego, obserwacji w warunkach symulowanych spotkania informacyjno-edukacyjnego, wywiadu z uczestniczką oraz sesji ćwiczeń (w tym warunki umożliwiające pozycję leżącą do ćwiczeń oraz wykorzystanie muzyki),
- co najmniej jedna ochotniczka uczestnicząca w symulacjach.

2. Etapy identyfikowania i dokumentowania
Nie określa się wymagań do tych etapów.

O uprawnienie do certyfikowania niniejszej kwalifikacji może ubiegać się podmiot, który spełnia co najmniej jeden z poniższych warunków: - jest wnioskodawcą włączenia niniejszej kwalifikacji do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji, - posiada co najmniej 5-letnie doświadczenie w prowadzeniu szkoleń ukierunkowanych na osiąganie efektów uczenia się zdefiniowanych dla niniejszej kwalifikacji, - posiada co najmniej 5-letnie doświadczenie w prowadzeniu walidacji efektów uczenia się zdefiniowanych dla niniejszej kwalifikacji.

Ocena kwalifikacji następowała stopniowo. W konsultacjach środowiskowych, na trzech etapach, wzięło udział 6 podmiotów, w tym Konsultant Krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego. Uzyskano także opinie specjalistek o społeczno-gospodarczej potrzebie na daną kwalifikację. Przeważająca większość opinii, w tym Ministerstwa Zdrowia, była pozytywna i aprobująca włączenie kwalifikacji do ZSK. Wnioskodawca uwzględnił wszystkie konieczne uaktualnienia i korekty w opisie kwalifikacji wskazane przez recenzentów zewnętrznych oraz ze strony członków Rady ds. Kształcenia i Doskonalenia Kadr Kultury Fizycznej.