Prowadzenie zajęć z treningu mentalnego dla dzieci i młodzieży uprawiającej sport

Kwalifikacja jest adresowana przede wszystkim do psychologów zainteresowanych obszarem sportu. Dodatkowo mogą być nią zainteresowani, po spełnieniu wymogu posiadania magistra psychologii, trenerzy w sportowych klubach dziecięcych, pedagodzy, nauczyciele wychowania fizycznego, nauczyciele przedszkolni oraz nauczania początkowego.

Kwalifikacja pełna z poziomem 7 PRK (lub wyższym) w dyscyplinie psychologia.

Osoba posiadająca kwalifikację "Prowadzenie zajęć z treningu mentalnego dla dzieci i młodzieży uprawiającej sport" będzie mogła podjąć pracę w miejscach, gdzie rozwija się potencjał dzieci i młodzieży, m.in. szkole (ogólnokształcącej, o profilu sportowym czy artystycznym), klubie sportowym, domach kultury. Dalszy rozwój osób posiadających kwalifikację możliwy będzie poprzez poszerzanie i aktualizowanie wiedzy z psychologii sportu i treningu mentalnego podczas kursów, szkoleń lub studiów podyplomowych.

Certyfikat ważny jest bezterminowo

1. Znaczenie sportu i aktywności fizycznej dla rozwoju dzieci i młodzieży. Sport jest aktywnością, która pozwala na rozwijaniu zarówno umiejętności fizycznych, jak i umiejętności życiowych (ang. life skills) [1,2]. Według wyników badań [3,4] trening sportowy przynosi korzyści w zakresie sprawności, zdrowia fizycznego i psychicznego. Wpływa między innymi na: wzrost siły i kondycji, poprawę sprawności fizycznej i koordynacji ruchowej, redukcję stresu i poprawę nastroju, czy też poprawę koncentracji. Młodzież uprawiająca sport rzadziej sięga po narkotyki i charakteryzuje się rzadszym zaangażowaniem w ryzykowne zachowania seksualne [3,4]. 1.1. Trening mentalny jako forma wsparcia rozwoju i edukacji dzieci i młodzieży. Trening mentalny jest jedną z form edukowania, którą z powodzeniem można wykorzystywać podczas zajęć sportowych dla dzieci i młodzieży, czy zajęć z wykorzystaniem gier i zabaw ruchowych. Istotą treningu mentalnego jest stosowanie różnych ćwiczeń mentalnych, poprzez które kształtuje się i rozwija szereg umiejętności przydatnych w odnoszeniu sukcesów sportowych, szkolnych czy życiowych [5,6,28]. Dzięki treningowi mentalnemu można wydobyć i podkreślić umiejętności nabywane poprzez sport, które wpływają również na funkcjonowanie dzieci i młodzieży w sytuacjach pozasportowych, w innych kontekstach życiowych, takich jak szkoła, czy rodzina [7]. Ćwiczenia ruchowe pomagają także budować pewność siebie, uczą wyznaczania celów, współpracy, kontrolowania emocji oraz radzenia sobie zarówno z porażką, jak i sukcesem, poprawiają komunikację [1, 8, 9]. Wymienione umiejętności rozwijane poprzez sport, dzięki treningowi mentalnemu dostosowanemu do wieku dzieci i młodzieży, mogą być odkrywane i transferowane (wykorzystywane) w innych, wcześniej już wymienionych dziedzinach życia [8]. Aby taki transfer umiejętności mógł nastąpić, konieczne jest sprzyjające środowisko, a także odpowiednio wyszkolona kadra, np. trenerska, nauczycielska czy wsparcie psychologiczne. 1.2. Wzmacnianie potencjału dzieci i młodzieży. Szacunkowe dane wskazują, że w Polsce 644 tysiące dzieci i młodzieży uprawia sport (jest zrzeszona w klubach sportowych wg GUS) [10]. Dodatkowo wszystkie dzieci i młodzież objęte obowiązkiem szkolnym, uczestniczą w zajęciach wychowania fizycznego (to ok. 5 mln uczniów w roku szkolnym wg MEN, dane za rok szkolny 2017/2018). Jest to bardzo duża grupa, na którą można pozytywnie oddziaływać, włączając trening mentalny do aktywności fizycznej albo gier i zabaw ruchowych. Dzieci i młodzież mają duży potencjał rozwojowy, łatwiej i szybciej przyswajają wiedzę, szczególnie tę, która przekazywana jest na zasadzie doświadczania, działania w praktyce i poprzez ruch. Coraz większa świadomość potrzeb, jakie mają dzieci i młodzież sprawiła, że zmieniło się podejście do sportu dzieci i młodzieży. Został on wyraźnie wyodrębniony ze sportu wyczynowego, a także sportu wyczynowego młodzieży, w których głównym celem jest osiąganie wyników sportowych, ponieważ spełnia inne funkcje. Jego rolą jest rozwój i wychowanie poprzez sport. Ministerstwo Sportu i Turystyki podkreśla, że priorytetem jest sport dzieci i młodzieży, co pokazują liczby uczestniczących osób (1 720 000 uczestników) w różnych programach sportowych w 2018 r. [11]. Jest to duży potencjał, który można wykorzystać do dwutorowego rozwoju, a więc nie tylko fizycznego, ale również mentalnego dzieci i młodzieży. Rozwój dwutorowy jest wdrażany z powodzeniem w różnych krajach na świecie, m.in. w Kanadzie [12] czy Wielkiej Brytanii [13]. W tych krajach trenerzy, nauczyciele, psycholodzy czy edukatorzy wprowadzają elementy treningu mentalnego do treningu sportowego, albo wykorzystują znajomość treningu sportowego, aktywności ruchowej do podkreślenia i przekazania umiejętności mentalnych. Czasem uświadomienie i wskazanie korzyści płynących z uprawiania sportu jest kluczowe, ponieważ badania pokazują, że młodzi ludzie nie mają świadomości, że podczas ćwiczeń sportowych zyskują coś więcej (nabywają umiejętności mentalne) niż tylko poprawiają kondycję fizyczną [14,15]. 1.3. Wymagania wobec trenerów, nauczycieli pracującymi z dziećmi i młodzieżą. Dla dzieci i młodzieży, która uprawia sport czy uczestniczy w zorganizowanej aktywności fizycznej, trenerzy, instruktorzy lub nauczyciele stają się osobami znaczącymi, a często również autorytetami. Osobom tym rodzice i instytucje zatrudniające stawiają szereg wymagań. Poza oczywistymi obszarami rozwoju fizycznego (technika, taktyka i motoryka), którymi powinien zajmować się trener, do jego zadań należy również dbałość o pozytywną dwukierunkową komunikację na linii trener - zawodnik i budowanie wzajemnego szacunku, w tym szacunku do innych trenerów i zawodników (również z drużyny przeciwnej). Na zajęciach sportowych propagowana jest zasada fair play oraz umiejętność przekazywania konstruktywnej informacji zwrotnej, wyznaczania celów (mistrzowskich i zadaniowych), kontrolowania emocji oraz zwiększana jest pewność siebie [8,16,17,18]. Według 75% rodziców dzieci uczęszczających na sportowe zajęcia pozaszkolne dobry trener to taki, który posiada duże umiejętności interpersonalne, a także ma umiejętności pedagogiczne i mentorskie [19]. O trenerach, którzy spełniają takie wymagania mówi się "trenerzy dwóch celów" (ang. double goal coach) [20], ponieważ w ich pracy z dziećmi i młodzieżą najważniejsze są dwa zadania: poprawa aspektów fizycznych i umiejętności rywalizacji oraz wychowywanie poprzez sport. W Polsce aktualnie brakuje możliwości potwierdzenia kompetencji trenerskich do pracy z dziećmi i młodzieżą, czyli grupą, która wymaga wyjątkowego traktowania. Z kolei od nauczycieli, poza nauczaniem przedmiotowym, również oczekuje się działań profilaktycznych i wychowawczych. W pracy nauczyciel powinien prezentować m.in. takie umiejętności, jak: komunikowanie się, motywowanie uczniów, rozwiązywanie sytuacji trudnych, zarządzanie stresem (swoim i uczniów), trafne dobieranie strategii nauczania i uczenia się, tworzenie środowiska, które zapewnia wysoką samoocenę i wiarę w siebie, wspomaganie młodzieży w kształtowaniu jej planów [21,22,23]. 2. Zapotrzebowanie na kwalifikacje z obszaru wsparcia dzieci i młodzieży poprzez wykorzystanie treningu mentalnego. Aktualna sytuacja w szkołach na każdym poziomie edukacji wskazuje na potrzeby zwiększenia dostępu do pomocy pedagogicznej i psychologicznej. W placówkach oświatowych obserwuje się zapotrzebowanie na specjalistów, którzy mogliby się zająć pomocą uczniom oraz ich edukacją w zakresie radzenia sobie m.in. z emocjami, stresem, czy presją rówieśniczą. Niniejsza kwalifikacja może wspomóc działania i plany Ministerstwa Edukacji Narodowej na najbliższe lata, których celem jest zapewnienie pomocy psychologicznej w każdej szkole. W wyniku wdrażania tych planów wzrośnie zapotrzebowanie na specjalistów z potwierdzonymi kwalifikacjami dotyczącymi pracy z dziećmi w zakresie radzenia sobie ze stresem i emocjami. Osoby, które będą posiadały niniejszą kwalifikację, będą w stanie poprowadzić zajęcia treningu mentalnego, poruszającego aspekty psychologiczne, reagować na potrzeby uczniów oraz prowadzić działania o charakterze profilaktycznym/prewencyjnym [24,25]. W związku ze zmieniającymi się potrzebami dzieci i młodzieży co do formy i atrakcyjności zajęć, a także oczekiwaniami rodziców co do tego, aby zajęcia spełniały więcej niż jedną funkcję, rośnie zapotrzebowanie na atrakcyjne formy zajęć, które skupiają się na rozwoju fizycznym i jednocześnie kształtują charakter dziecka [26]. Potwierdza to wzrost popularności różnego rodzaju akademii rozwoju poprzez sport czy też klubów sportowych, które poza osiąganiem wyników sportowych, skupiają się także na rozwoju i wychowaniu dzieci, a także oferują innowacyjne programy sportowe, m.in. Alternatywne Lekcje WF [27]. Proponowana kwalifikacja odpowiada na te zmieniające się oczekiwania, gdzie ogromny potencjał sportu jest wykorzystywany do celowego i świadomego wspierania dzieci i młodzieży w ich rozwoju mentalnym i wychowaniu. Jej wprowadzenie umożliwi potwierdzenie posiadania umiejętności przez osoby, które chcą pracować z dziećmi i młodzieżą właśnie w tych obszarach. Bibliografia: [1] Goudas, M., Dermitzaki, I., Leondari, A., Danish, S. (2006). The effectiveness of teaching a life skills program in a physical education context. European Journal of Psychology of Education, 21(4), 429-438. [2] Goudas, M., Giannoudis, G. (2008). A Team-Sports-Based Life-Skills Program in a Physical Education Context. Learning And Instruction, 18(6), 528-536. [3] Chromiński Z. (1997). Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży. Warszawa: IWZZ. [4] Gruszkowska, M. (2013). Aktywność fizyczna i psychika. Korzyści i zagrożenia. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. [5] Kłodecka-Różalska, J. (2006). O Treningu Mentalnym, dorobku i przyszłych zastosowaniach psychologii w polskim sporcie. Wychowanie Fizyczne i Sport, 4, 205-214. [6] Rychta, T. (2006). Trening umiejętności psychologicznych w sporcie. Kontrowersje teoretyczne i praktyczne. Studia Humanistyczne, 17-23. [7] Danish, S. J., Donohue, T. (1995). Understanding media"s influence on the development of antisocial and prosocial behavior. W: R. Hampton, P. Jenkins, T. Gullota, Preventing violence in America (s. 133-156). Thousand Oaks, CA: Sage. [8] Gould, D., Chung, Y., Smith, P., White, J. (2006). Future Directions in Coaching Life Skills: Understanding High School Coaches" Views and Needs. Athletic Insight: The Online Journal of Sport Psychology, 8(3), 1-9. [9] Harwood, C., Anderson, R. (2015). Coaching psychological skills in youth football: Developing the 5Cs. Bennion Kearny. [10]https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5495/1/3/1/kultura_fizyczna_w_polsce_w_2013-2014.pdf [11] https://www.msit.gov.pl/ftp/folder/3_Lata_w_MSiT.pdf [12] http://sportforlife.ca [13] https://the5cs.co.uk/about/who-we-are/ [14] Institute of Youth Sport (2012). You, School and PE Survey Analysis for the Youth Sport Trust [15] Women"s Sport and Fitness Foundation (2012). Changing the Game for Girls [16] Gould, D., Collins, K., Lauer, L., Chung, Y. (2007). Coaching life skills through football: A study of award winning high school coaches. Journal of applied sport psychology, 19(1), 16-37. [17] Alfermann, D., Geisler, G., Okade, Y. (2013). Goal orientation, evaluative fear, and perceived coach behavior among competitive youth swimmers in Germany and Japan. Psychology of sport and exercise, 14(3), 307-315. [18] Zawalski, K. (2004). Kodeks etyczny trenera-założenia do projektu. Sport Wyczynowy, 11-12. [19]https://sportbm.pl/storage/app/media/sportbm/raporty/blue_media_raport_pozaszkolna_edukacja_sportowa_dzieci.pdf [20] Thompson, J. (2003). The double-goal coach: Positive coaching tools for honoring the game and developing winners in sports and life. Harper Collins. [21] Reczek-Zymróz, Ł. (2011). Współczesne funkcjonowanie nauczycieli w edukacji wczesnoszkolnej. Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, (1 (18), 125-137. [22] Jabłoński, S. (2013). Wizja szkoły XXI wieku: kluczowe kompetencje nauczyciela a nowa funkcja edukacji. [23] Knap-Stefaniuk, A. (2017). Wyzwania we współczesnej edukacji-znaczenie wiedzy z zakresu psychologii rozwojowej, nowe role nauczyciela i kształcenie dorosłych. Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula, (2 (52)), 197-213. [24] http://serwisy.gazetaprawna.pl/edukacja/artykuly/1102458,pomoc-dla-ucznia-z-problemami- psychologa-i-pedagoga-w-kazdej-szkole.html [25] https://men.gov.pl/ministerstwo/dla- mediow/wyjasnienia/men-dotrzymuje-obietnic-komentarz-do-artykulu-opublikowanego-w- dzienniku-gazecie-prawnej-16-04-2018-r.html [26] https://bluemedia.pl/pressroom/informacje-prasowe/jakie-sporty-uprawiaja-polskie-dzieci-raport [27] http://alternatywnelekcjewf.pl [28] Pana, J. (2013). Trening mentalny. Gry i zabawy dla dzieci. Septem

Brak kwalifikacji o zbliżonym charakterze.

1. Etap weryfikacji
1.1. Metody Zestawy efektów uczenia się są sprawdzane wyłącznie za pomocą następujących metod:
- test teoretyczny - zestaw 1 z wyłączeniem umiejętności "Przygotowuje plany, konspekty i materiały niezbędne do prowadzenia zajęć z treningu mentalnego",
- rozmowa z komisją walidacyjną, zwaną dalej "komisją" (wywiad swobodny) - zestawy 1, 2, 3, 4,
- analiza dowodów i deklaracji (np. nagrania wideo, materiały: konspekty, materiały ewaluacyjne, pomoce dydaktyczne) - umiejętność z zestawu 1 "Przygotowuje plany, konspekty i materiały niezbędne do prowadzenia zajęć z treningu mentalnego" oraz zestawy 2, 3.
1.2. Zasoby kadrowe
Komisja składa się z co najmniej 3 osób. Skład komisji:
- psycholog sportu - osoba z wykształceniem psychologicznym (na poziomie magisterskim) i z dyplomem studiów podyplomowych z psychologii sportu, zajmująca się od co najmniej 5 lat pracą w obszarze psychologii sportu,
- psycholog sportu - osoba z wykształceniem psychologicznym (na poziomie magisterskim) i z dyplomem studiów podyplomowych z psychologii sportu, zajmująca się od co najmniej 3 lat pracą w obszarze psychologii sportu,
- psycholog lub pedagog - osoba z wykształceniem wyższym (na poziomie magisterskim), posiadająca co najmniej 5 lat doświadczenia w prowadzeniu zajęć z dziećmi i młodzieżą.
Wymaga się, aby co najmniej jeden z członków komisji posiadał doświadczenie w zakresie działań związanych z wdrażaniem Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji. Ponadto co najmniej dwie osoby wchodzące w skład komisji powinny posiadać udokumentowane doświadczenie w weryfikacji efektów uczenia się dorosłych (egzaminowanie).
1.3. Sposób organizacji walidacji oraz warunki organizacyjne i materialne
Instytucja Certyfikująca musi zapewnić monitor/rzutnik, komputer (z klawiaturą i myszką), dostęp do Internetu, głośniki, tablicę i papier flipchart, flamastry.
2. Etapy identyfikowania i dokumentowania
Nie określa się wymagań do tych etapów.

Projekt kwalifikacji był szeroko konsultowany. Wnioskodawca odniósł się do uwag. W konsultacjach środowiskowych i opiniach specjalistów pojawił się silnie akcentowany argument, że do uzyskania kwalifikacji powinny być dopuszczone wyłącznie osoby posiadające wykształcenie wyższe z obszaru psychologii. Wnioskodawca dostosował opis kwalifikacji do tego warunku.