Czym są kwalifikacje wolnorynkowe?
Kwalifikacje wolnorynkowe to kwalifikacje, które można zdobyć bez konieczności nauki w szkole lub na uczelni. Często posiadamy kompetencje poszukiwane na rynku pracy, ale nie możemy potwierdzić tego żadnym dokumentem przed obecnym lub potencjalnym pracodawcą. Dzięki kwalifikacjom wolnorynkowym włączonym do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK) można uzyskać certyfikat potwierdzający posiadanie takiej wiedzy, umiejętności czy kompetencji społecznych.
Kwalifikacje rynkowe – z samej definicji – są odpowiedzią na potrzeby rynku. Każda instytucja, która uważa że dana kwalifikacja jest potrzebna, może ją zgłosić do ZSK. Kwalifikacje wolnorynkowe są najczęściej zgłaszane przez zainteresowane instytucje lub gremia np. instytucje szkoleniowe, organizacje branżowe, stowarzyszenia. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia takiego wniosku kwalifikacja zostaje formalnie włączona do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji. Kolejnym etapem jest uzyskanie przez kwalifikacji statusu „funkcjonująca”, który oznacza, że można ubiegać się o zdobycie tej kwalifikacji.
Jak sprawdzić, czy kwalifikacja jest dla Ciebie?
Każda kwalifikacja wolnorynkowa włączona do ZSK jest dokładnie opisana. W opisie takiej kwalifikacji najważniejsze informacje to:
- charakterystyka kwalifikacji,
- wymagania wstępne, jakie należy spełnić, aby wziąć udział w walidacji,
- lista efektów uczenia się i kryteriów ich weryfikacji, czyli co należy wiedzieć i umieć, by uzyskać certyfikat.
Jak uzyskać certyfikat?
Aby uzyskać certyfikat konkretnej kwalifikacji wolnorynkowej należy zgłosić się do Instytucji Certyfikującej (IC) przypisanej do tej kwalifikacji i wziąć udział w walidacji, czyli procesie sprawdzania Twojej wiedzy i umiejętności (tzw. efektów uczenia się) poprzez ustalone kryteria weryfikacji. Po zakończeniu walidacji instytucja certyfikująca wystawi Ci certyfikat poświadczający uzyskanie tej kwalifikacji.
Włączanie kwalifikacji rynkowej
Informacje te dedykowane są instytucjom, które chcą zgłosić nową kwalifikację do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji.
Jak opisać kwalifikację wolnorynkową?
Każda kwalifikacja wolnorynkowa, zanim zostanie włączona do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji, musi zostać przez wnioskodawcę opisana, a jej jakość oceniona. Sposób opisania kwalifikacji rynkowej określa art. 15 ustawy o ZSK. Zgodnie z nim każdy wniosek o włączenie kwalifikacji wolnorynkowej do systemu musi zawierać szereg informacji m.in. o zapotrzebowaniu na kwalifikację, wskazanie grup osób zainteresowanych uzyskaniem danej kwalifikacji, omówienie typowych możliwości wykorzystania danej kwalifikacji na rynku pracy, dokładne omówienie efektów uczenia się oraz wskazanie wymagań dotyczących walidacji.
Opis ten ma stanowić źródło informacji o kwalifikacji dla:
- osób, które planują ścieżkę rozwoju osobistego i zawodowego,
- pracodawców, którzy szukają osób o odpowiednich kompetencjach lub są zainteresowani podejmowaniem działań na rzecz rozwoju swoich pracowników,
- doradców edukacyjnych i zawodowych, pedagogów szkolnych, rodziców i innych, którzy wspierają osoby w planowaniu nauki i kariery zawodowej,
- nauczycieli, którzy przygotowują programy kształcenia, a w trakcie ich realizacji oceniają efektywność tego kształcenia,
- instytucji odpowiedzialnych za walidację.
Materiały pomocnicze:
Jak opisać kwalifikację wolnorynkową?
Poradnik opisywania kwalifikacji
Procedura włączania kwalifikacji wolnorynkowej do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji?
Kwalifikacja wolnorynkowa zostaje włączona do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji na wniosek podmiotu zainteresowanego włączeniem tej kwalifikacji. Najczęściej są firmy handlowe, instytucje szkoleniowe, organizacje skupiające przedsiębiorców z danej branży, zrzeszenia producentów, związki czy stowarzyszenia.
Zainteresowana instytucja składa elektroniczny wniosek za pośrednictwem Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji. Wniosek musi zawierać szczegółowy opis kwalifikacji i zostać skierowany do zaproponowanego ministra właściwego dla tej kwalifikacji. Rozpatrzenie wniosku przez ministra powinno nastąpić w ciągu ośmiu miesięcy (cztery miesiące wynikające z ustawy mogą zostać przedłużone o kolejne cztery miesiące). Wniosek podlega odpowiedniej opłacie.
Po otrzymaniu wniosku minister:
| pozyskuje opinię specjalistów | Po konsultacjach minister zwraca się do specjalistów o opinię w zakresie społeczno-gospodarczej potrzeby włączenia proponowanej kwalifikacji do ZSK. Na podstawie opinii specjalistów minister podejmuje decyzję o zasadności dalszego procedowania. | |
| dokonuje ostatecznej oceny wniosku | Minister pod uwagę bierze ocenę efektów uczenia się wymaganych dla danej kwalifikacji w odniesieniu do zadań, które podejmują osoby posiadające daną kwalifikację, a także ocenę wymagań dotyczących walidacji; celowość włączenia kwalifikacji rynkowej do ZSK, rozumianą jako jej zgodność z potrzebami społecznymi, potrzebami rynku pracy i oczekiwaniami pracodawców; dostosowanie wymagań dla danej kwalifikacji do obiektywnych okoliczności i możliwości osiągnięcia efektów uczenia się w dającym się przewidzieć czasie; podobieństwo danej kwalifikacji rynkowej do kwalifikacji już włączonych do ZSK. W przypadku negatywnego rozpatrzenia wniosku minister informuje o odmowie podmiot wnioskujący i przedstawia uzasadnienie. Od decyzji ministra nie przysługuje odwołanie, nie jest również zwracana opłata. |
|
| przypisuje poziom Polskiej Ramy Kwalifikacji (PRK) | Minister powołuje zespół ekspertów, który dokonuje porównania efektów uczenia się wymaganych dla danej kwalifikacji z charakterystykami poziomów PRK i przedstawia ministrowi wiążącą rekomendację dotyczącą przypisania poziomu PRK. Rekomendacja zawiera także skorygowany w porozumieniu z wnioskodawcą opis wymaganych efektów uczenia się. Następnie Minister przekazuje rekomendację ekspertów do zaopiniowania Radzie Interesariuszy ZSK. Jeżeli jej opinia jest pozytywna, to minister przypisuje poziom PRK do danej kwalifikacji. W przeciwnym wypadku zespół ekspertów ponownie sporządza rekomendację, w której odnosi się do opinii Rady. Ta rekomendacja jest ostateczna. | |
| publikuje obwieszczenie | Minister przygotowuje treść obwieszczenia o włączeniu kwalifikacji do ZSK, które jest publikowane w Monitorze Polskim. W dniu publikacji obwieszczenia kwalifikację wolnorynkową uznaje się za włączoną do ZSK. |
Na wszystkich etapach rozpatrywania wniosku minister oraz opiniujący zgłoszoną kwalifikację specjaliści i eksperci są zobowiązani do ścisłej współpracy z wnioskodawcą. Podczas tej współpracy kwalifikacja może ulegać modyfikacjom, aby stała się jak najbardziej precyzyjna.
Samo włączenie kwalifikacji nie powoduje automatycznie, że można ją uzyskać (otrzymać certyfikat). Aby to było możliwe, kwalifikacja musi uzyskać status funkcjonującej. Dzieje się to w momencie, gdy minister wybierze Podmiot Zewnętrznego Zapewniania Jakości (PZZJ) przypisany do co najmniej jednej Instytucji Certyfikującej (IC) uprawnionej do nadawania tej kwalifikacji. Najczęściej wniosek o włączenie kwalifikacji jest składany przez instytucję równocześnie z wnioskiem o nadanie jej statusu Instytucji Certyfikującej (jest to osobna procedura), natomiast moment wskazania PZZJ zależy od ministra właściwego dla kwalifikacji.
Materiały pomocnicze:
Włączanie kwalifikacji rynkowych do ZSK
Instrukcja dla podmiotów wnioskujących o włączenie kwalifikacji wolnorynkowej
