Prowadzenie szkoleń metodami aktywizującymi

Kwalifikacją „Prowadzenie szkoleń metodami aktywizującymi” mogą być szczególnie zainteresowani: - trenerzy wewnętrzni i zewnętrzni w przedsiębiorstwach, fundacjach, stowarzyszeniach i innych organizacjach; - instruktorzy zajmujący się prowadzeniem szkoleń w organizacjach społecznych, np. harcerskich; - trenerzy prowadzący działalność gospodarczą; - nauczyciele, psycholodzy, pedagodzy, doradcy zawodowi; - menedżerowie chcący doskonalić umiejętności trenerskie; - pracownicy działów HR; - animatorzy kultury i edukatorzy pracujący np. w muzeach, ośrodkach kultury i domach kultury.

Warunkiem przystąpienia do walidacji jest: – posiadanie świadectwa dojrzałości, – ukończone 21 lat, – udostępnienie dokumentacji poświadczającej przeprowadzenie przez kandydata szkoleń, które obejmowały w sumie 30 godzin, dla grup minimum 5-osobowych.

Osoba posiadająca kwalifikację „Prowadzenie szkoleń metodami aktywizującymi” może znaleźć zatrudnienie między innymi w: - przedsiębiorstwach i organizacjach, na stanowiskach takich, jak m.in. trener wewnętrzny, trener zewnętrzny; - firmach szkoleniowych lub organizacjach pozarządowych jako organizator szkoleń dla młodzieży i osób dorosłych; Osoba posiadająca kwalifikację może również prowadzić własną działalność gospodarczą w zakresie prowadzenia szkoleń lub świadczyć usługi na zlecenie (działalność freelancerska). Kwalifikacją mogą być także zainteresowane osoby związane z edukacją i wsparciem rynku pracy, które chciałyby zdobyć umiejętności trenerskie, poszerzając tym samym możliwości swojego rozwoju zawodowego i zatrudnienia. Kwalifikacja może stanowić cenne uzupełnienie kompetencji dla ekspertów i specjalistów różnych dziedzin, których aktywność w zakresie prowadzenia szkoleń nie stanowi głównego pola aktywności zawodowej.

10 lat

Wstęp. Warunkiem współczesnego rozwoju społeczno-gospodarczego opartego na informacji jest ciągłe rozwijanie oraz dostosowywanie umiejętności pracowników do dynamicznie zmieniającego się rynku pracy. Co skłania pracodawców, ale i samych pracowników, do podnoszenia kwalifikacji lub przebranżowienia się. Jednym z celów opisanych w Strategii Rozwoju Kraju do 2020 roku jest rozwój kapitału ludzkiego, który ma przyczynić się do wzrostu produkcji i usług, rozwoju innowacji i podnoszenia produktywności gospodarki. Edukacja pozaformalna pozwala na zaspokojenie potrzeb rozwojowych, realizowanych głównie poprzez różnorodne formy szkolenia, np. warsztaty czy seminaria. Potrzeby społeczne i gospodarcze. W Polsce od kilkunastu lat obserwowane są zmiany w gospodarce, które polegają na stopniowym przechodzeniu z gospodarki materiałochłonnej, opartej na ekonomii skali, do gospodarki opartej na wiedzy i nowoczesnych technologiach. Dostosowanie do dynamicznie zmieniającego się rynku determinuje zdobywanie nowej wiedzy, nabywanie nowych kwalifikacji i umiejętności. Wpływa to na wzrost usług rozwojowych oferowanych przez podmioty działające we wszystkich branżach na rynku pracy. Co więcej, obecnie żadna instytucja nie jest już̇ w stanie utrzymać́ w długofalowej perspektywie przewagi konkurencyjnej na rynku, nie podnosząc̨ kwalifikacji pracowników. Kolejnym czynnikiem wpływającym na wzrost zapotrzebowania na szkolenia jest tworzenie innowacji i rozwiązań szytych na miarę. Działy B&R potrzebują nie tylko specjalistów, ale w ostatnich czasach również zewnętrznych trenerów, którzy wspierają procesy w przedsiębiorstwach sprzyjające tworzeniu innowacyjnych produktów. Znaczącym elementem napędzającym branżę szkoleniową są programy dofinansowywane ze środków Unii Europejskiej, których wartość w obecnej perspektywie wynosi ok. 4,7 mld euro (http://www.pkobp.pl/media_files/6df66082-489e-441f-9413-f66a726c945b.pdf). Fundusze te wspierają szkolenia osób bezrobotnych oraz podnoszenie kwalifikacji zatrudnionej kadry. Popyt na szkolenia spowodował istotny wzrost liczby podmiotów świadczących takie usługi. Do najważniejszych z nich, tworzących rynek szkoleniowy, należy zaliczyć:́ firmy szkoleniowe, firmy szkoleniowo-doradcze, uczelnie wyższe lub ich jednostki, ośrodki doskonalenia zawodowego, centra kształcenia ustawicznego, centra kształcenia praktycznego, szkoły językowe i szkoły nauki jazdy. Jakość świadczonych usług szkoleniowo-rozwojowych, głównie opierających się na wysokim potencjalne merytorycznym i doświadczeniu, to w dzisiejszych czasach klucz do zdobycia klienta i utrzymania wysokiej pozycji na rynku (M. WAWER „Rozwój rynku usług szkoleniowych w Polsce – teraźniejszość́ i przyszłość́.” Ekonomiczne Problemy Usług nr 96, 443-454, 2012). Jednym ze sposobów na potwierdzenie kompetencji są certyfikaty lub akredytacje wydawane przez instytucje dbające o jakość świadczonych usług. Jednym z nich jest Standard Usług Szkoleniowych opracowany przez Polską Izbę Firm Szkoleniowych, który jest próbą stworzenia jednej, uzgodnionej miary jakości usług szkoleniowych. SUS określa standard w czterech kategoriach: jakość, proces, kadra i organizacja. Drugim czynnikiem mającym pozytywnie wpływać na cały sektor usług rozwojowych, czyli edukacji pozaformalnej, czyli m. in. szkoleń, jest Sektorowa Rama Kwalifikacji Usług Rozwojowych. Dzięki jej wdrożeniu każdy podmiot, który będzie chciał nadawać kwalifikacje w ZSK, będzie zapewniał ich jakość zgodnie z zasadami obowiązującymi w systemie. SRK UR jest “ważnym krokiem na drodze dalszej profesjonalizacji rynku, podnoszenia jakości usług rozwojowych i wiarygodności firm i osób które przyjmują rolę wspierania innych w procesie uczenia się przez całe życie” (http://serwis-uslugirozwojowe.parp.gov.pl/239-sektorowa-rama-kwalifikacji-uslug-rozwojowychwazne-wydarzenie-z-zycia-branzy-edukacji-pozaformalnej). Strategia Rozwoju Kraju. Rozwój kapitału ludzkiego to jeden z celów obszaru strategicznego, jakim jest konkurencyjna gospodarka. Priorytetowym kierunkiem interwencji publicznej jest poprawa jakości kapitału ludzkiego. Oznacza to sytuację, w której Polacy od najmłodszych lat i rożnymi drogami – w szkole i innych instytucjach edukacji formalnej, na kursach, ale również̇ w pracy i środowisku zaangażowania społecznego – uzyskują kompetencje i kwalifikacje zgodne z potrzebami społeczno-gospodarczymi oraz indywidualna potrzeba rozwoju osobistego. Potrzeby te mogą być w dużej mierze zaspokajane uczestnictwem w szkoleniach rozwijających miękkie i twarde umiejętności. Ponadto w zwiększaniu innowacyjności gospodarki kluczowa jest rola centrów szkoleniowych, które będą miały za zadanie doskonalić podmioty wspierające maksymalne wykorzystanie kreatywnego potencjału przedsiębiorstw. Prognozy rozwoju rynku szkoleniowego. Barometr zawodów pokazuje, że w większości województw w latach 2016, 2017 i 2018 występowała bądź będzie występować równowaga popytu i podaży między dostępnymi pracownikami a potrzebami pracodawców w dziedzinie “pozostali specjaliści edukacyjni”. Oznacza to, że liczba ofert pracy była lub będzie prognozowana jako zbliżona do liczby osób zdolnych i chętnych do podjęcia zatrudnienia w tym zawodzie, opartym również na kompetencji szkolenia. Informacje sygnalne na temat zawodów deficytowych, zrównoważonych i nadwyżkowych w I półroczu 2017 roku opracowanych przez Departament Rynku Pracy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej również potwierdzają równowagę pomiędzy zarejestrowanymi bezrobotnymi a ofertami pracy w grupie elementarnej jaką są “Specjaliści do spraw szkoleń zawodowych i rozwoju kadr”. Zgodnie z prognozami Europejskiego Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego (CEDEFOP), do 2020 roku w Polsce będzie rosło zapotrzebowanie na pracowników wysokokwalifikowanych (Skills supply and demand in Europe: medium-term forecast up to 2020 publikacja CEDEFOP z 2010 r. s. 63-67). Dlatego też szczególnie ważne jest upowszechnienie uczenia się dorosłych, głównie w ramach krótkich form kursowych i w pracy, a także w kontekście aktywności obywatelskiej i społecznej. W Polsce wskaźnik uczenia się przez całe życie jest znacznie niższy niż̇ średni w UE. Znaczenie metod aktywizujących. Według najczęściej używanej definicji aktywizującymi nazywamy takie metody szkoleniowe, w których aktywność uczestników szkolenia przewyższa aktywność trenera. Metody aktywizujące charakteryzują się dużą skutecznością, a przez swoją różnorodność także i atrakcyjnością dla uczestników szkolenia. Stosowanie metod aktywizujących opiera przekaz edukacyjny szkolenia na przeżyciu i samodzielnym doświadczaniu. Metody aktywizujące sprzyjają emocjonalnemu zaangażowaniu uczestników oraz pozwalają na poznawcze przekształcenie i internalizację zdobywanej wiedzy. Badania przeprowadzone na nauczycielach stosujących metody aktywizujące (Ł. Krzyżanowska, M. Wiśnicka, Wykorzystanie eksperymentów i metod aktywizujących w nauczaniu - problemy i wyzwania, Raport z badań, Warszawa 2009, s. 23-35) w praktyce pedagogicznej wskazują, że mają one znaczenie nagradzające i są źródłem satysfakcji dla uczniów. Wnioski te można rozszerzyć również na szkolenia prowadzone dla osób dorosłych. Wykorzystanie metod aktywizujących pozwala wykorzystać w procesie szkoleniowym wiedzę i doświadczenie uczestników szkolenia, zwiększać ich zaangażowanie a także integrować różne treści Podejście aktywizujące w odniesieniu do szkolenia dorosłych promowane jest coraz częściej zarówno przez badaczy jak i praktyków-szkoleniowców (por. M. Kozak, M. Łaguna, Metody prowadzenia szkoleń, czyli niezbędnik trenera, Wyd. GWP, Gdańsk 2009). Podsumowanie. Rosnąca rola procesu szkoleniowego jako czynnika wspierania realizacji strategii kraju oraz organizacji, wymusza większą̨ dbałość́ o jakość́ szkoleń́, które mogą być potwierdzane rozpoznawalną na rynku marką certyfikatów. Zarówno teoria jak i praktyka w dziedzinie prowadzenia szkoleń wskazuje, że metody aktywizujące są atrakcyjne dla uczestników szkoleń, wzmacniają ich zaangażowanie w proces szkoleniowy i pozwalają skutecznie przekazywać treści szkolenia. Dlatego certyfikat, który potwierdzać będzie umiejętność stosowania ich w praktyce szkoleniowej, będzie miał istotną wartość rynkową. Bibliografia - M. WAWER „Rozwój rynku usług szkoleniowych w Polsce – teraźniejszość́ i przyszłość́.” Ekonomiczne Problemy Usług nr 96, 443-454, 2012. - http://www.pkobp.pl/media_files/6df66082-489e-441f-9413-f66a726c945b.pdf - Skills supply and demand in Europe: medium-term forecast up to 2020 publikacja CEDEFOP z 2010 r. s. 63-67. - Ł. Krzyżanowska, M. Wiśnicka, Wykorzystanie eksperymentów i metod aktywizujących w nauczaniu - problemy i wyzwania, Raport z badań, Warszawa 2009, s. 23-35. - M. Kozak, M. Łaguna, Metody prowadzenia szkoleń, czyli niezbędnik trenera, Wyd. GWP, Gdańsk 2009.

Kwalifikacja „Prowadzenie szkoleń metodami aktywizującymi” wykazuje podobieństwa z kwalifikacjami trenerskimi zdobywanymi w trakcie kursów lub studiów podyplomowych. Wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne uzyskiwane w ramach kursów lub studiów podyplomowych mogą stanowić punkt wyjścia do uzyskania kwalifikacji „Prowadzenie szkoleń metodami aktywizującymi”. Kwalifikacja „Prowadzenie szkoleń metodami aktywizującymi” zawiera przede wszystkim efekty uczenia się dotyczące umiejętności praktycznych.

1. Weryfikacja Na etapie weryfikacji dopuszcza się zastosowanie następujących metod: analiza dowodów, wywiad swobodny, wywiad ustrukturyzowany, test, obserwacja w miejscu pracy, obserwacja w warunkach symulowanych. Weryfikacja jest przeprowadzana w 3 etapach. 1.1 Metody Etap pierwszy weryfikacji obejmuje analizę dowodów. Sprawdzane są: Zestaw 01 „Definiowanie potrzeb szkoleniowych”, Zestaw 02 „Przygotowanie szkolenia” i Zestaw 04 „Ewaluacja szkolenia”. Dopuszcza się następujące dowody: referencje od osób/instytucji zlecających szkolenie, wyrażone pisemnie autorefleksje kandydata, przygotowane samodzielnie konspekty minimum 3 szkoleń prowadzonych metodami aktywizującymi, przygotowane przez kandydata samodzielnie lub we współautorstwie materiały szkoleniowe do minimum 3 różnych szkoleń, np. opisy ćwiczeń, dokumenty, arkusze pracy, prezentacje, filmy. Etap drugi weryfikacji obejmuje obserwację minimum 3-godzinnego szkolenia w warunkach symulowanych lub obserwację w warunkach rzeczywistych. Sprawdzany jest: Zestaw 03 „Przeprowadzenie szkolenia”. Dopuszcza się również sprawdzenie umiejętności „Przeprowadza ewaluację szkolenia” należącej do zestawu 04 „Ewaluacja szkolenia”. Etap trzeci weryfikacji jest prowadzony metodą wywiadu ustrukturyzowanego lub wywiadu swobodnego. Możliwe jest zastosowanie testu wiedzy jako dodatkowej metody weryfikacji. Sprawdzane są: Zestaw 01 „Definiowanie potrzeb szkoleniowych”, Zestaw 02 „Przygotowanie szkolenia”, Zestaw 03 „Przeprowadzenie szkolenia”, Zestaw 04 „Ewaluacja szkolenia” i Zestaw 05 „Samorozwój i doskonalenie umiejętności”. Dostarczona przez kandydata na pierwszym etapie weryfikacji dokumentacja, stanowiąca portfolio kandydata, oraz ocena obserwacji przeprowadzona przez asesora walidacyjnego na drugim etapie weryfikacji, łącznie tworzą materiały służące do przeprowadzenia trzeciego etapu weryfikacji. 1.2 Zasoby kadrowe Instytucja przeprowadzająca walidację wyznacza komisję składającą się co najmniej z trzech osób. Każdy z członków komisji musi spełniać następujące wymagania: – wykształcenie wyższe, – doświadczenie w samodzielnym prowadzeniu szkoleń metodami aktywizującymi w zakresie minimum 200 godzin, – doświadczenie w zakresie prowadzenia szkoleń dla trenerów w zakresie minimum 50 godzin. Doświadczenie członka komisji musi zostać potwierdzone na podstawie dokumentów, w tym np.: raporty ewaluacyjne, zaświadczenia z przedsiębiorstw, instytucji lub organizacji, umowy, zaświadczenia od osób zlecających. Nie określa się wymagań dla osób weryfikujących pod względem formalnym dokumenty poświadczające spełnianie warunków przystąpienia do walidacji oraz kompletność portfolio. 1.3 Sposób organizacji walidacji oraz warunki organizacyjne i materialne Etap pierwszy weryfikacji musi odbyć się przed etapem drugim i trzecim weryfikacji. Osoba przeprowadzająca obserwację w miejscu pracy lub obserwację w warunkach symulowanych przygotowuje w oparciu o formularz ocenę obserwacji, która stanowi część dokumentacji analizowanej w trzecim etapie weryfikacji. Instytucja prowadząca walidację musi zapewnić bezstronną i niezależną procedurę odwoławczą, w ramach której osoby uczestniczące w procesie walidacji mają możliwość odwołania się od decyzji dotyczących etapów weryfikacji, które były prowadzone przez jednego z członków komisji. W przypadku negatywnego rozpatrzenia odwołania instytucja certyfikująca jest zobowiązana przedstawić pisemne uzasadnienie decyzji. W przypadku prowadzenia obserwacji w warunkach symulowanych, instytucja walidująca zapewnia: salę do przeprowadzenia zajęć metodami aktywizującymi, grupę szkoleniową składająca się z minimum 5, a maksymalnie 25 osób. 2. Identyfikowanie i dokumentowanie Nie określa się wymogów dla etapu identyfikowania i dokumentowania efektów uczenia się.

Uwagi do wniosku zgłosiło 5 podmiotów: 4 z nich pomimo zgłoszonych uwag wypowiedziało się pozytywnie o kwalifikacji: - Związek Nauczycielstwa Polskiego, - Ośrodek Pomocy i Edukacji Psychologicznej INTRA, - WUP Kraków, - Polska Izba Firm Szkoleniowych. Negatywnie potrzebę włączenia tej kwalifikacji do ZSK oceniło jedynie Polskie Towarzystwo Psychologiczne. Negatywna uwaga zgłoszona przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne mogła być wynikiem błędnego odczytania kwalifikacji rynkowej jako uprawnienia, a nie narzędzia wspierającego budowanie portfolio zawodowego poprzez potwierdzanie umiejętności zdobywanych w różny sposób i w różnym czasie. Większość zgłoszonych uwag dotyczyła wymaganych kwalifikacji poprzedzających oraz warunków jakie musi spełniać osoba przystępująca do walidacji – wyrażano opinię, że minimalnym wymogiem powinno być posiadanie co najmniej kwalifikacji pełnej na 6 poziomie PRK (licencjat). Uwaga ta nie została przyjęta. Większość podmiotów biorących udział w konsultacjach potwierdziła potrzebę włączenia kwalifikacji do ZSK i zasugerowała nieznaczne zmiany w opisie wniosku.