Obsługa w turystyce zdrowotnej

Kwalifikacja jest w szczególności skierowana do osób, które są zaangażowane w obsługę turysty zdrowotnego i towarzyszących mu osób, i chcą mieć potwierdzone swoje umiejętności. Kwalifikacją mogą być również zainteresowani absolwenci szkół prowadzących kształcenie w zawodach turystycznych (np. Technik hotelarstwa, Technik obsługi turystycznej, Technik turystyki wiejskiej), którzy chcieliby rozwinąć i uzupełnić swoje umiejętności z zakresu obsługi turystycznej oraz absolwenci szkół rehabilitacyjnych i pielęgniarskich, którzy byliby zainteresowani rozwojem swojej kariery zawodowej w branży turystycznej.

Kwalifikacja pełna 4 PRK – świadectwo dojrzałości.

Osoba posiadająca kwalifikację może znaleźć zatrudnienie w ośrodkach turystyki zdrowotnej i podmiotach opieki zdrowotnej (np. uzdrowiskach, klinikach, ośrodkach SPA&Wellness), lokalnych biurach podróży, obiektach świadczących usługi hotelarskie.

5 lat

Włączenie kwalifikacji do ZSK wpisuje się w międzynarodowy trend dotyczący rozwoju turystyki, zwłaszcza turystyki zdrowotnej. Jest to pochodna mody na zdrowy styl życia, kult młodego i atrakcyjnego wyglądu, a także wynika ze zjawisk takich jak: starzenie się społeczeństwa, wzrost dostępu do informacji i świadomości zdrowotnej, wzrost mobilności i bogacenia się społeczeństwa. W zakres turystyki zdrowotnej wchodzą: turystyka medyczna, uzdrowiskowa, SPA&Wellness. Trendy na kolejne lata mówią o tym że rynek pracy w obszarze wellness, ma rosnąć bardzo dynamicznie. Dane: Global Wellness Summit https://www.globalwellnesssummit.com/wp-content/uploads/Industry- Research/8WellnessTrends_2017.pdf Szeroki zakres pojęciowy terminu generuje wielość podejść badawczych, a tym samym brak spójnych statystyk. Potwierdza to m.in. raport “Research for TRAN Committee – Healthtourism in the EU: a generalinvestigation” (EuropeanParliament, 2017, s. 18-21). Z raportu Parlamentu Europejskiego wynika, że liczba uczestników turystyki zdrowotnej w 28 państwach członkowskich UE szacowana jest na poziomie 61,1 mln, z czego 56 mln to turyści krajowi, a 5,1 mln międzynarodowi (dane 2014). Według tego samego źródła informacji w Polsce w 2014 roku było ich ponad 2,5 mln (z czego 2,4 mln krajowych turystów zdrowotnych, 0,13 zagranicznych przyjazdów, a 0,65 wyjazdów za granicę). Zgodnie z ww. raportem rynek turystyki zdrowotnej rośnie, a wpływy z turystyki zdrowotnej kształtowały się na poziomie 46,9 mld euro, tj. 4,6% ogólnych wpływów z całej turystyki (tamże, s. 23). Ponad 75% tej wartości przypada na 5 krajów: Niemcy, Francję, Polskę (ze wskaźnikiem udziału: 13,4%), Włochy i Szwecję. Liczba podmiotów turystyki zdrowotnej i prozdrowotnej w Polsce (wg wiodącego PKD) na dzień 30.11.2016 wynosiła 260 364 podmiotów. W okresie 2012-2016 liczba ta wzrastała od 2-5% rocznie (J. Grabowski, 2017, „Trendy rozwoju innowacyjności w województwie świętokrzyskim. Raport końcowy”, s. 91 http://www.spinno.pl/component/jdownloads/finish/289/645) Wraz ze wzrostem mobilności pacjentów, szerszego dostępu do informacji, a także rozwojem technologii medycznych w zakresie diagnostyki, metod leczenia oraz rozwojem telemedycyny zmienia się także krajowy rynek turystyki zdrowotnej. Powstaje zapotrzebowanie na nowe kwalifikacje. Należy zauważyć, że aż 12 województw w Strategii Inteligentnej Specjalizacji (RIS3) wskazało na rozwój turystyki o charakterze zdrowotnym, z czego w czterech regionach (zachodnio-pomorskie, lubuskie, kujawsko- pomorskie i świętokrzyskie) jako jedną z głównych specjalizacji, co wskazuje kierunki, w jakich będzie się rozwijać turystyka (M. Bęczkowska, 2014, „Inteligentne specjalizacje w turystyce polskich regionów”, „Studia Periegetica”, nr 2(12), s. 37-50). Ponadto wskazuje się, że turystyka zdrowotna przynosi korzyści społecznościom lokalnym, pozytywnie wpływa na rynek pracy, środowisko i pomaga zredukować sezonowość w turystyce, o czym świadczy wysoka frekwencja przez cały rok w obiektach turystyki zdrowotnej. Potwierdzają to krajowe badania (M. Knefel, M. Grabski, P. Patrzałek, „Komercyjny klient uzdrowiska na przykładzie Solca Zdroju”, [w:] Płonka- Syroka B., Dąsal M., Syroka A., (red.), „Tradycje i perspektywy rozwoju kultury uzdrowiskowej w Województwie Świętokrzyskim w kontekście europejskim”, „Kultura Uzdrowiskowa w Europie”, tom VII, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2016, s. 143-157). Ponadto należy podkreślić, że w 2016 roku najwyższe wydatki w Polsce pozostawili turyści deklarujący przyjazdy w celach zdrowotnych – średnio 2722,00 zł dziennie na osobę. (Ministerstwo Sportu i Turystki, 2017). A cel zdrowotny w podróżach długookresowych w I połowie 2016 roku deklarowało 7,4% Polaków, natomiast w I połowie 2017 już 8,5% (Charakterystyka krajowych i zagranicznych podróży mieszkańców Polski w I półroczu 2017 roku, s.3, https://www.msit.gov.pl/pl/turystyka/badania-rynku- turystycz/statystyka-komunikaty-i/7636,Charakterystyka-podrozy-mieszkancow-Polski-w-I-polowie- 2017-r.html ). Ogólna liczba kuracjuszy w Polsce w roku 2016 roku wynosiła 811,8 tys., z czego 250,2 tys. opłacało swój pobyt z własnych środków (GUS, 2016). Turystyka uzdrowiskowa - regulowana przepisami - jest objęta badaniami statystycznymi GUS jako odrębna branża. Dane GUS wskazują, że w 2017 r. w Polsce funkcjonowało 296 obiektów uzdrowiskowych (GUS, BDL, 2018) z 47763 miejscami, które obsłużyły 789 104 kuracjuszy stacjonarnych i 45 594 kuracjuszy ambulatoryjnych, a dane mają tendencje wzrostową. Należy zauważyć, że zwłaszcza turystyka uzdrowiskowa zyskuje na popularności dzięki trendom wzrostu zainteresowania naturalnymi i niefarmakologicznymi metodami leczenia. Nie prowadzi się takich badań w odniesieniu do pozostałych segmentów turystyki zdrowotnej. Jak podaje Polska Organizacja Turystyczna wg. Instytutu Badań i Rozwoju Turystyki Medycznej w 2016 roku do Polski przyjechało w poszukiwaniu usług opieki zdrowotnej 155 tys osób z Europy (https://pot.gov.pl/pl/nowosci/wiadomosci-z-pot/pot-stawia-na-turystyke-medyczna-i-zdrowotna) W przypadku turystyki medycznej brak jest dokładnych danych - przykładowo szacuje się, że z 255 tys. Niemców, którzy wyjechali w ramach turystyki medycznej (Juszczak, 2017) 20% przyjechało do Polski. W obszarze SPA&Wellness brak jest również dokładnych danych. Warto jednak podkreślić tego typu strefy są obecnie uznawane za standard w hotelach cztero- i pięciogwiazdkowych. W Polsce w 2017 roku było 354 hoteli czterogwiazdkowych, natomiast pięciogwiazdkowych 65 hoteli (BDL 2018). Powyższe dane wskazują na nieustanny rozwój tego sektora gospodarki, rosnące zapotrzebowanie na kompetentnych pracowników, a w konsekwencji potrzebę określania i opisania kwalifikacji osób związanych z turystyką zdrowotną. Badania jakościowe przeprowadzone przez Katedrę Turystyki Szkoły Głównej Handlowej (SGH jako partner w projekcie Rady ds. kompetencji dla sektora turystyki) w 2017 roku, w których pytano przedsiębiorców o zapotrzebowanie dotyczące turystyki zdrowotnej, również wykazały, że przedsiębiorcy byliby zainteresowani współpracą wskazali szereg potrzeb i deficyty na rynku pracy związane z wiedzą i kwalifikacjami w zakresie turystyki zdrowotnej (Badania własne niepublikowane 2017). Dodatkowo z badania ankietowego przeprowadzonego z udziałem 255 medycznych podmiotów w Polsce (Raport z Badania ankietowanego –„Cała prawda o turystyce medycznej w Polsce”, 2018, J. Rab- Przybyłowicz) wynika, że 40% chciałoby współpracować np. z biurem podróży, które posiada kadrę dysponującą kwalifikacjami w zakresie obsługi turystyki zdrowotnej i zaoferuje gościom lub ich opiekunom atrakcje dodatkowe dostosowane do potrzeb i możliwości związane z daną destynacją. Utrzyma kontakt i np. podczas wizyty kontrolnej przedstawi dodatkową ofertę turystyczną. Wywiady przeprowadzone podczas wizyt studyjnych, które odbyły się w ramach spotkań ekspertów opisujących kwalifikacje (Szczecin, Busko-Zdrój i Solec-Zdrój 2018) również potwierdziły istnienie zapotrzebowania na opisanie i włączenie do systemu kwalifikacji, gdyż szkoły kształcą albo w kierunkach turystycznych albo zdrowotnych, brakuje „mostów” łączących obie profesje i pracodawcy muszą we własnym zakresie doszkalać pracowników. Motywowi zdrowotnemu wizyt w klinikach towarzyszą potrzeby turystyczne. Zarówno kuracjusze, których pobyt jest finansowany ze środków ubezpieczenia zdrowotnego, jak ci pełnopłatni – mają coraz większe oczekiwania w stosunku do standardów jakości obsługi – nie tylko tej medycznej, lecz także w zakresie pełnej opieki turystycznej. Niniejsza kwalifikacja pozwala na lepsze skoordynowanie usług z obu tych dziedzin, poprzez przygotowanie i potwierdzenie kompetencji niezbędnych do obsługi turystyki zdrowotnej.

Obecnie w Polsce kształci się i nadaje kwalifikacje dotyczące świadczenia usług zdrowotnych, medycznych, pielęgnacyjnych, jak również organizacji turystyki – brak jednak kwalifikacji łączących kompetencje z tych obszarów w sposób celowy, nakierowany na potrzeby turystów zdrowotnych i pracodawców tym obszarze.

Metody stosowane w walidacji – test teoretyczny; – rozmowa kwalifikacyjna; – obserwacja w warunkach symulowanych; – wywiad swobodny. Weryfikacja musi składać się z dwóch części: teoretycznej i praktycznej. Weryfikowana musi być wiedza ze wszystkich trzech zestawów efektów uczenia się, poprzez test i rozmowę z komisją. Warunkiem przystąpienia do części praktycznej jest zaliczenie części teoretycznej. Zaliczenie to jest ważne przez okres 12 miesięcy. W części praktycznej weryfikowane muszą być umiejętności z zestawów 2 i 3, z wykorzystaniem symulacji i wywiadu swobodnego. Zasoby kadrowe Komisja walidacyjna składa się z co najmniej trzech członków. Każdy z członków komisji musi spełniać następujące warunki: 1. posiadać co najmniej wykształcenie wyższe na poziomie magistra; 2. posiadać kompetencje minimum z jednego z trzech zakresów: turystyki medycznej, uzdrowiskowej, SPA&Wellness, których weryfikacja następuje przez spełnianie jednego z poniższych warunków: a) posiadać 5-letnie doświadczenie w realizacji usług z obszaru turystyki zdrowotnej; b) posiadać 5-letnie doświadczenie pracy w obiekcie turystyki medycznej, uzdrowiskowej lub SPA&Wellness (w tym minimum 3-letnie doświadczenie na stanowisku kierowniczym); c) posiadać min. 5 lat doświadczenia i min. 5 publikacji naukowych z zakresu turystyki zdrowotnej. Sposób prowadzenia walidacji oraz warunki organizacyjne i materialne niezbędne do prawidłowego prowadzenia walidacji W części teoretycznej postępowania walidacyjnego musi być zapewniona możliwość samodzielnej pracy z dostępem do komputera i Internetu oraz tradycyjnych arkuszy papierowych. Część praktyczna musi odbywać się w obiekcie świadczącym usługi z zakresu turystyki zdrowotnej, obiekt taki musi zatrudnić min. 5 osób. Musi być zapewniona procedura odwoławcza. Nie określa się wymogów dla etapu identyfikowania i dokumentowania efektów uczenia się.

Wzrastający międzynarodowy trend rozwoju turystyki zdrowotnej wraz ze wzrostem popularności zdrowego stylu życia, atrakcyjnego wyglądu oraz zwiększeniu świadomości zdrowotnej społeczeństwa wpływa pozytywnie na potencjał rozwojowy w.w kwalifikacji, dzięki czemu wpisuje się jako „kwalifikacja przyszłości”. Włączenie do ZSK przedmiotowej kwalifikacji umożliwi zapewnienie wykwalifikowanych kadr, posiadających optymalny zestaw kompetencji zgodny z aktualnymi trendami i oczekiwaniami pracodawców oraz usługobiorców w sektorze usług z turystyki zdrowotnej. Turystyka zdrowotna przynosi coraz większe korzyści społecznościom lokalnym, wpływając pozytywnie na rynek pracy oraz rozwój kultury uzdrowiskowej i ośrodków świadczących usługi w turystyce zdrowotnej. Kwalifikacja ta ma potencjał na zwiększenie promocji i rozwoju polskich regionów specjalizujących się w leczeniach uzdrowiskowych.