Kształcenie w zakresie komunikacji z pacjentem i jego bliskimi oraz w zespole terapeutycznym

Kwalifikacja jest kierowana przede wszystkim do: - nauczycieli akademickich prowadzących na uczelniach medycznych zajęcia z komunikacji (w ramach zajęć obowiązkowych, klinicznych lub fakultatywnych); - osób prowadzących szkolenia z komunikacji w ramach kształcenia podyplomowego lub innych kursów dostępnych dla osób wykonujących zawody medyczne; - osób prowadzących szkolenie specjalizacyjne lekarzy i lekarzy dentystów na różnych etapach tego szkolenia np. w ramach kursów specjalizacyjnych lub specjalizacyjnych staży kierunkowych oraz do osób prowadzących szkolenia w ramach obligatoryjnego medycznego kształcenia ustawicznego/doskonalenia zawodowego lekarzy (Continuing Medical Education/Continuing Professional Development CME/CPD).

Kwalifikacja pełna z poziomem 7 Polskiej Ramy Kwalifikacji oraz udokumentowane przeprowadzenie 100 godzin szkoleń lub zajęć dydaktycznych w zakresie komunikacji medycznej lub 50 godzin szkoleń lub zajęć dydaktycznych w zakresie komunikacji medycznej i 100 godzin szkolenia w innym zakresie, skierowanego do studentów kierunków medycznych lub personelu medycznego.

Kwalifikacja może być wykorzystana przez osoby: - prowadzące działalność gospodarczą w zakresie szkolenia personelu medycznego; - prowadzące zajęcia dydaktyczne, w czasie których rozwijane są kompetencje komunikacyjne studentów kierunków medycznych/ personelu medycznego - prowadzące zajęcia dydaktyczne w trakcie kształcenia specjalizacyjnego dla lekarzy i lekarzy dentystów, w czasie których rozwijane są kompetencje komunikacyjne przyszłych lekarzy specjalistów - prowadzące zajęcia dydaktyczne dla lekarzy i lekarzy dentystów w ramach ustawicznego doskonalenia zawodowego, w czasie których doskonalone są kompetencje komunikacyjne lekarzy/specjalistów.

Certyfikat ważny bezterminowo

Brak

Coraz więcej uczelni medycznych w Polsce wprowadza obowiązkowe zajęcia z komunikacji dla studentów wszystkich medycznych kierunków. Wiąże się to m.in z tym, że w ostatnich latach standardy kształcenia dla kierunku lekarskiego uzupełniono o efekty kształcenia, które odnoszą się do komunikacji, m.in.: - DW. 4. znaczenie komunikacji werbalnej i niewerbalnej w procesie komunikowania się z pacjentem i pojęcie zaufania w interakcji z pacjentem"; - D. W11. "zasady motywowania pacjenta do prozdrowotnych zachowań i informowania o niepomyślnym rokowaniu"; - D. U1. "uwzględniać w procesie postępowania terapeutycznego subiektywne potrzeby i oczekiwania pacjenta wynikające z uwarunkowań społeczno-kulturowych"; - D. U4. "budować atmosferę zaufania podczas całego procesu diagnostycznego i leczenia"; - D. U5. "obejmować działania zmierzające do poprawy jakości życia pacjenta i zapobiegania pogorszeniu się jej w przyszłości"; - D.U6. "przeprowadzać rozmowę z pacjentem dorosłym, dzieckiem i rodziną z zastosowaniem techniki aktywnego słuchania i wyrażania empatii". Tym samym w programach kształcenia coraz więcej jest obowiązkowych zajęć, podczas których studenci kształtują umiejętności komunikacji. Jednocześnie rośnie popularność szkoleń z zakresu komunikacji dla personelu medycznego oferowanych przez firmy komercyjne. Zarówno zajęcia na uczelniach medycznych, jak i szkolenia komercyjne prowadzą bardzo różne osoby, mające różne wykształcenie, doświadczenie, przygotowanie dydaktyczne. Brakuje uregulowania kwestii kompetencji osób prowadzących zajęcia z komunikacji, przez co jakość tego kształcenia jest bardzo różna. Kształcenie w tym zakresie jest niezwykle istotne zarówno na poziomie przeddyplomowym, jak i podyplomowym. W prowadzenie zajęć i szkoleń z komunikacji medycznej jest zaangażowanych wiele osób, nie ma jednak dotychczas formalnej drogi zdobycia i potwierdzenia kompetencji gwarantujących odpowiednie przygotowanie osób prowadzących kształcenie w tym zakresie. Brak uregulowań powoduje, że kształceniem kompetencji komunikacyjnych zajmują się bardzo różne osoby, nie zawsze posiadające wiedzę i umiejętności gwarantujące wysoką jakość kształcenia i standardy etyczne. Kształcenie w zakresie komunikacji medycznej powinno spełniać określone standardy zarówno w zakresie opracowania merytorycznego, jak i metodycznego. Kwalifikacja pomoże przygotować kadrę prowadzącą zajęcia z komunikacji zarówno pod względem merytorycznym (tworzenie curriculum), jak i metodycznym (przygotowanie odpowiednich środków dydaktycznych, prowadzenie zajęć, formułowanie informacji zwrotnej, przeprowadzanie procesu weryfikacji efektów kształcenia). Posiadanie certyfikatu będzie gwarantowało wysoką jakość kształcenia prowadzonego przez daną osobę. Pozwoli na weryfikację kompetencji osób, które na uczelniach medycznych zajmują się kształceniem komunikacji. Certyfikat będzie równie istotny dla szerokiego grona osób zajmujących się szkoleniami z zakresu komunikacji w ramach kształcenia podyplomowego i podczas licznych szkoleń i kursów, w których każdego roku uczestniczy kilka tysięcy osób wykonujących zawody medyczne. To bardzo duży rynek, certyfikat będzie dokumentem dającym gwarancję jakości, co biorąc pod uwagę dużą konkurencję powinno stanowić o jego atrakcyjności dla adresatów. O rosnącym zainteresowaniu tematyką komunikacji świadczą też organizowane i cieszące się dużym zainteresowanie konferencje (II, II, III Ogólnopolska Konferencja Naukowa "Komunikacja w medycynie" 2016, 2017, 2018; Komunikacja - wyzwaniem współczesnej medycyny, 2016, 2017, 2018). Literatura: [1] Jankowska A. K, Palka Edyta, Kształcenie kompetencji komunikacyjnych w uczelniach medycznych na świecie, w: Wyzwania XXI wieku. Ochrona zdrowia i kształcenie medyczne, Majkowski J., Doroszewska A. (red.), Polska Federacja Towarzystw Medycznych, Warszawa 2017, s. 3-18. [2] Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26.07.2019 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty i ratownika medycznego (Dz. U. poz. 1573).

Zagadnienia dotyczące komunikacji znajdują się w programach kształcenia studentów kierunków: lekarskiego, lekarsko-dentystycznego, farmaceutycznego, pielęgniarstwa, położnictwa, fizjoterapeuty, ratownika medycznego, diagnosty laboratoryjnego.

1. Weryfikacja 1.1. Metody Do weryfikacji efektów uczenia się zawartych w kwalifikacji dopuszcza się wyłącznie metody (stosowane łącznie): a) test teoretyczny, b) analiza dowodów i deklaracji (3 scenariusze zajęć, 3 scenariusze komunikacyjne dla symulowanych pacjentów (1 z wywiadu,1 z przekazywania informacji, 1 z trudnych emocjonalnie sytuacji)), nagranie min. 45 minut zajęć z komunikacji z odgrywaniem ról lub z symulowanym pacjentem, c) obserwacja w warunkach symulowanych (symulowane zajęcia, podczas których prowadzący wykorzystuje minimum 2 ćwiczenia oraz przekazuje informację zwrotną), d) wywiad swobodny z kandydatem. 1.2. Zasoby kadrowe Weryfikację efektów uczenia się przeprowadza komisja składająca się z minimum 3 osób, z których każda musi posiadać: a) minimum 300 godzin udokumentowanych zajęć z komunikacji medycznej dla studentów kierunków medycznych oraz b) udokumentowane doświadczenie w prowadzeniu szkoleń dla nauczycieli komunikacji medycznej (minimum 20 godzin), oraz c) udokumentowane doświadczenie w ocenianiu umiejętności komunikacyjnych na uczelni medycznej (np. w czasie egzaminu Objective Structured Clinical Examination OSCE), oraz d) udokumentowane doświadczenie w tworzeniu programów kształcenia z zakresu komunikacji medycznej, scenariuszy do zajęć, scenariuszy dla symulowanych pacjentów, oraz e) punktowane publikacje naukowe lub referaty na konferencji na temat zagadnień związanych z komunikacją medyczną, jako autor lub współautor. Przynajmniej jedna z osób w komisji musi posiadać dyplom ukończenia studiów na co najmniej jednym z kierunków: lekarski, lekarsko-dentystyczny, pielęgniarstwo, położnictwo, fizjoterapia, dietetyka, ratownictwo medyczne oraz przynajmniej jedna z osób w komisji musi posiadać stopień doktora nauk społecznych lub humanistycznych. Doradca walidacyjny ma takie same kompetencje jak walidator (członek komisji), aby zapewnić fachową pomoc kandydatowi. Skorzystanie ze wsparcia doradcy walidacyjnego wiąże się z orientacyjnym kosztem 500 zł. 1.3. Sposób organizacji walidacji oraz warunki organizacyjne i materialne a) sala do przeprowadzenia zajęć z możliwością nagrywania dźwięku wraz z niezbędnym wyposażeniem, takim jak stół, krzesła, tablica, przybory piśmiennicze, mikrofon, sprzęt audio, sprzęt wideo, rzutnik, laptop, ew. rekwizyty konieczne ze względu na sceny odgrywane z udziałem symulowanych studentów, b) 5 symulowanych studentów, c) komputer z pakietem Office. 2. Etapy identyfikowania i dokumentowania Instytucja prowadząca proces walidacji zapewnia kandydatom wsparcie doradcy walidacyjnego w zakresie identyfikowania oraz dokumentowania efektów uczenia się. Korzystanie z tego wsparcia nie jest obowiązkowe. Zadaniem doradcy walidacyjnego jest wsparcie kandydata w procesie identyfikowania oraz dokumentowania efektów uczenia się, które mogą zostać potwierdzone metodą analizy dowodów i deklaracji. Doradca walidacyjny: a) umie stosować metody i narzędzia pomocne przy identyfikowaniu i dokumentowaniu kompetencji, b) zna zasady weryfikacji dowodów na osiągnięcie efektów uczenia się, c) zna wymagane efekty uczenia się oraz kryteria weryfikacji ustalone dla niniejszej kwalifikacji. W analizie dowodów i deklaracji dopuszczalne są następujące dokumenty przedstawione w formie elektronicznej (ew. także w formie papierowej): a) scenariusze zajęć, b) 3 scenariusze komunikacyjne dla symulowanych pacjentów, c) opisane środki dydaktyczne do zajęć z komunikacji, d) nagranie audio lub audio-wideo.

W konsultacjach z zainteresowanymi środowiskami wniosku o włączenie kwalifikacji do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK) wzięło udział 6 podmiotów. Podmioty biorące udział w konsultacjach z zainteresowanymi środowiskami w tym m.in. Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Warszawski Uniwersytet Medyczny czy Śląski Uniwersytet Medyczny poparły potrzebę włączenia do ZSK kwalifikacji. Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego zaproponowało uzupełnienie grupy osób, które mogą być zainteresowane uzyskaniem kwalifikacji o osoby: prowadzące szkolenie specjalizacyjne lekarzy i lekarzy dentystów na różnych etapach tego szkolenia oraz prowadzące szkolenia w ramach obligatoryjnego medycznego kształcenia ustawicznego/doskonalenia zawodowego lekarzy. Grupy osób, które mogą być zainteresowane uzyskaniem kwalifikacji zostały uzupełnione o ww. osoby. W efektach uczenia z zakresu komunikacji lekarz - pacjent Śląski Uniwersytet Medyczny zwrócił uwagę na potrzebę wyodrębnienia komunikacji z pacjentem niepełnoletnim, pacjentem cierpiącym na chorobę psychiczną, pacjentem objętym opieką paliatywną. Zakwestionował również nazwę kwalifikacji. Podczas konsultacji środowiskowych wskazał potrzebę rozszerzenia nazwy kwalifikacji w zakresie dodania odniesienia do zespołu terapeutycznego. Duże wątpliwości wzbudziła również kwestia, iż certyfikat miałby być odnawialny co 7 lat. Wskazano, iż odnawialność w przypadku kwalifikacji nie mającej bezpośredniego przełożenia na zdrowie i życie pacjenta jest bezzasadna. Wnioskodawca zaakceptował wszystkie uwagi powyższego podmiotu.