Modelowanie i analizowanie procesów biznesowych zgodnie z Business Process Model and Notation

Kwalifikacją mogą być w szczególności zainteresowane następujące osoby: które chcą rozszerzyć i potwierdzić swoje kwalifikacje w zakresie zarządzania procesami; pracujące w obszarach realizacji poszczególnych rodzajów procesów (np. kadrowych, płacowych, księgowych), chcące poszerzać swoje kwalifikacje; pracujące w firmach outsourcingowych, prowadzących obsługę procesów biznesowych (np. kadrowych, płacowych, księgowych) na rzecz klientów; pracujące w administracji państwowej i samorządowej, gdzie wymagana jest realizacji procesów biznesowych zgodnie z obowiązującymi przepisami, definiującymi de facto przebieg realizowanych procesów; analitycy biznesowi i konsultanci biznesowi; pracownicy działów zarządzania jakością, departamentów organizacji, specjalistów kontroli zarządczej i audytorzy; informatycy, projektanci i programiści, osoby wdrażające systemy i tworzące systemy do obsługi dokumentacji i procesów; chcące zmienić zawód lub potrzebują aktywizacji zawodowej (np. chcą poszerzyć zakres posiadanych kompetencji); studenci w szczególności kierunków związanych z zarządzaniem.

Kwalifikacja pełna na IV poziomie Polskiej Ramy Kwalifikacji

Osoba posiadająca kwalifikacjęOsoba posiadająca kwalifikację "Modelowanie i analizowanie procesów biznesowych zgodnie z Business Process Model and Notation", np. potwierdzoną "Certyfikatem podstawowych kompetencji BPMN" może pracować na stanowiskach związanych z: identyfikacją procesów, tworzeniem architektury procesów organizacji; realizacją procesów biznesowych z wykorzystaniem diagramów procesów; interpretacją i komunikacją informacji zawartych w repozytoriach diagramów procesowych; identyfikacją i racjonalizacją procesów (zarówno stanowiska liniowe, jak analityczne, czy kierownicze); tworzeniem aplikacji wspierających realizację procesów biznesowych (ERP, CRM, workflow, document management, BPMS/iBPMS i innych) automatyzacją i robotyzacją procesów; usprawnianiem procesów i komunikacją wprowadzanych usprawnień; pozyskiwaniem informacji (wiedzy) na temat rzeczywistej realizacji procesów z wykorzystaniem systemów eksploracji procesów (process mining); kontroli zarządczej i/lub audytu.

Certyfikat jest ważny 5 lat od daty wystawienia. Warunkiem jego przedłużenia jest: - przedstawienie dokumentów poświadczających uczestnictwo w modelowaniu procesów biznesowych zgodnie z Business Process Model and Notation (zwane dalej "BPMN") w liczbie nie mniejszej niż 50 dni roboczych łącznie, licząc od daty otrzymania kwalifikacji, przy czym w ostatnim roku obowiązywania nie mniej niż 10 dni roboczych, - przedstawienie dokumentów poświadczających uczestnictwo w zajęciach edukacyjnych dotyczących zagadnień opisanych w kwalifikacji rynkowej w ostatnich dwóch latach obowiązywania Certyfikatu, w liczbie nie mniejszej niż 16 godzin zegarowych łącznie, poświęconych na aktualizację wiedzy w formie m.in. konferencji, warsztatów, szkoleń, studiów, pracy naukowej czy wykładów.

Zapotrzebowanie na kwalifikację "Modelowanie i analizowanie procesów biznesowych zgodnie z Business Process Model and Notation", dotyczącą modelowania procesów biznesowych, np. potwierdzoną "Certyfikatem podstawowych kompetencji BPMN", wiąże się z wymaganiami Gospodarki Wiedzy, w której zarządzanie procesowe jest jedną z podstawowych koncepcji zarządzania, wykorzystywanych zarówno w biznesie jak i w administracji państwowej i samorządowej. Modelowanie procesów pozwala na czytelne i zrozumiałe kodyfikowanie wiedzy, a modele procesów mogą pełnić rolę ogólnie dostępnych poglądowych, a równocześnie szczegółowych i jednoznacznych, repozytoriów informacji, jeżeli tylko do ich przygotowania wykorzystano notację znaną zarówno przygotowującym jak i korzystającym. Taką rolę w dobie rewolucji cyfrowej i powszechnej digitalizacji pełni notacja BPMN. Jest "językiem komunikacji" umożliwiającym jednoznaczne, niezależne od wykorzystywanych narzędzi przekazywanie informacji między różnymi interesariuszami procesów niezależnie od sektorów gospodarki (biznes, administracja) czy krajów w których prowadzą działalność.
W szczególności przedmiotowa kwalifikacja odpowiada na potrzeby polskiej administracji, sformułowane w "Programie zintegrowanej informatyzacji państwa do 2020 r." przygotowanym w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji oraz w dokumencie "Lepsze regulacje 2015" opracowanym w Ministerstwie Gospodarki (w Zadaniu I.B.6 "Wdrożenie analizy procesowej obiegu informacji w wybranych aktach prawnych o charakterze proceduralnym (jako elementu Oceny Skutków Regulacji)". Oba dokumenty jednoznacznie zalecają korzystanie z notacji BPMN: "Standard BPMN (Business Process Model and Notation) jest narzędziem, które umożliwia opisywanie w sposób zrozumiały procesów biznesowych. Wykorzystanie standardu BPMN w analizie prawa pozwoli legislatorom na graficzne przedstawienie proponowanej zmiany systemowej oraz analizę, w jaki sposób może ona zakłócić lub wspomóc obecne procesy biznesowe w przedsiębiorstwach." Instytut Badań Systemowych Polskiej Akademii Nauk (IBS PAN) przygotował pierwszy polski program certyfikowania wiedzy i umiejętności stosowania w praktyce notacji BPMN 2.0 (Business Process Model and Notation). Business Process Model and Notation, BPMN (Notacja i Model Procesu Biznesowego) jest graficzną notacją służącą do opisywania wszelkiego rodzaju procesów biznesowych oraz ich wzajemnych relacji. Pierwsza wersja BPMN została opracowana w 2004 roku przez grupę konsultantów i sprzedawców oprogramowania w ramach Business Process Management Initiative (BPMI). Obowiązująca obecnie notacja - BPMN 2.0 - jest modyfikacją kolejnych poprzedzających ją wersji. Została opracowana w 2011 r. przez Object Management Group (OMG) - która od połączenia się z BPMI w roku 2005 prowadzi prace rozwojowe nad BPMN. OMG ma tradycję sięgającą 1989 roku, kiedy to powstała jako konsorcjum założone przez IBM, Apple Computer i Sun Microsystems w celu ustanowienia światowych standardów międzyplatformowego, rozproszonego programowania obiektowego. Obecne OMG jest konsorcjum o zasięgu światowym, zajmującym się opracowywaniem standardów związanych z oprogramowaniem. Można postawić tezę, że BPMN 2.0 jest najbardziej znanym i rozpowszechnionym z tych standardów. Jego dokumentacja jest ogólnie dostępna pod adresem http://www.omg.org/spec/BPMN/2.0.1/ Ponadto BPMN jest również opisana normą ISO/IEC 19510:2013. Dużą zaletą notacji jest jej jednoznaczność, przydatność zarówno do opisów procesów na potrzeby wspomagającego realizację procesów i zarządzanie nimi oprogramowania klasy ERP, jak i workflow, a także to, że notację tę wspiera ponad 70 systemów przeznaczonych do modelowania i automatyzacji procesów. Posługują się nią m.in. takie programy jak iGrafx, ADONIS, ARIS, Bizflow, BonitaSoft, BizAgi, Kofax, Pegasystem i IBM BPM. Ze względu na rosnące zapotrzebowanie biznesu i administracji publicznej w zakresie modelowania procesów biznesowych oraz zarządzania tymi procesami istnieje potrzeba weryfikacji wiedzy dotyczącej notacji BPMN, przekazywanej przez ośrodki szkoleniowe. Weryfikacja taka powinna się odbywać w języku polskim i nie może być związana z żadnym producentem oprogramowania. W tej chwili nie ma polskiej kwalifikacji (ani polskiego certyfikatu), potwierdzającej te umiejętności. Prowadzi to do dużego zróżnicowania jakości modelowania w projektach w administracji publicznej oraz biznesowych. Wiedza i umiejętności w zakresie modelowania w BPMN są "ukryte" pomiędzy innymi kompetencjami, nie zawsze niezbędnymi dla identyfikacji procesów w notacji BPMN (np. ścieżka certyfikacyjna OMG Certified Expert in BPMT 2 (OCEB 2T)). Certyfikacji podlega zatem konkretna wiedza i umiejętność, która może być - z jednej strony - obiektywnie sprawdzona, a z drugiej - stanowi o faktycznych możliwościach działania w zakresie modelowania, analizy i optymalizacji procesów biznesowych. Dzięki kwalifikacji "Modelowanie i analizowanie procesów biznesowych zgodnie z Business Process Model and Notation" pojawi się również możliwość weryfikacji potencjalnych wykonawców prac dotyczących modelowania procesowego. Na przykład, wprowadzenie obowiązku posiadania certyfikatu potwierdzającego kompetencje przez osoby zaproponowane przez dostawcę w ramach procedury przetargowej zmniejszy ryzyko związane z nieprawidłowym wykonaniem prac przez tych dostawców.
Kwalifikacja "Modelowanie i analizowanie procesów biznesowych zgodnie z Business Process Model and Notation", prowadzona przez IBS PAN w formie Certyfikatu podstawowych kompetencji BPMN ma formę egzaminu, przygotowanego w sposób niezależny zarówno od firm szkoleniowych, jak i od dostawców oprogramowania przeznaczonego do modelowania i automatyzacji procesów. Programów wykorzystywanych do modelowania jest wiele, natomiast jest jedna notacja opisu procesów - BPMN 2.0 - ogólnie dostępna i bezpłatna. Egzamin sprawdza znajomość i umiejętność posługiwania się notacją BPMN, opisaną ogólnie dostępną specyfikacją http://www.omg.org/spec/BPMN/2.0/. Podejście takie zapewnia neutralność technologiczną i wysoką interoperacyjność, ponieważ Instytut Badań Systemowych Polskiej Akademii Nauk jest instytucją rynkowo i technologicznie niezależną. Ponadto IBS PAN posiada kilkudziesięcioletnie doświadczenie jako placówka naukowa i dydaktyczna. Od wielu lat prowadzi prace badawcze między innymi w dziedzinie zarządzania, w tym także modelowania procesów biznesowych.

Część efektów uczenia się, właściwa dla przedmiotowej kwalifikacji może być wspólna z efektami uczenia się na studiach I i II stopnia oraz studiach podyplomowych z obszaru zarządzania. W zakresie zarządzania procesami wspomniane kwalifikacje o zbliżonym charakterze obejmują zazwyczaj efekty odnoszące się do ogólnej wiedzy, dotyczącej zarządzania procesowego, rzadko jednak dotyczą faktycznych podstawowych umiejętności efektywnego modelowania procesów w konkretnym standardzie. Niniejsza kwalifikacja koncentruje się wyłącznie na modelowaniu procesów zgodnie z notacją BPMN.

1. Metody walidacji
Do weryfikacji efektów uczenia się stosuje się metodę testu teoretycznego. Dopuszcza się także stosowanie metody analizy dowodów i deklaracji w przypadku osób o udokumentowanym doświadczeniu.

2. Zasoby kadrowe
Instytucja certyfikująca, o której mowa w art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, zwana dalej "instytucją certyfikującą", powołuje komisję walidacyjną, która projektuje i odpowiada za proces walidacji, w tym przygotowanie tematów, oraz podejmuje decyzję kończącą walidację. Komisja walidacyjna składa się z 3 członków. Funkcję członka komisji walidacyjnej może pełnić osoba, która posiada udokumentowane:
- wykształcenie wyższe magisterskie;
- co najmniej 5-letnie doświadczenie w prowadzeniu zajęć dydaktycznych lub egzaminowaniu z zakresu zarządzania procesami (lub o zbliżonym charakterze) lub co najmniej 5-letnie doświadczenie zawodowe z zakresu zarządzania procesami (lub o zbliżonym charakterze).
Komisja walidacyjna wyznacza zespół egzaminacyjny, który odpowiada za weryfikację efektów uczenia się przez osoby przystępujące do walidacji. Członkowie zespołu egzaminacyjnego nie muszą być członkami komisji walidacyjnej.

3. Sposób organizacji walidacji oraz warunki organizacyjne i materialne.
Instytucja certyfikująca zapewnia osobom, które przystąpiły do walidacji, pomieszczenie umożliwiające samodzielną pracę.

4. Etap identyfikowania i dokumentowania efektów uczenia się.
Instytucja certyfikująca może zapewnić osobie przystępującej do walidacji wsparcie w zakresie identyfikowania posiadanych efektów uczenia się. Wsparcie takie może być udzielone przez doradcę walidacyjnego i może być prowadzone dowolnymi metodami. Funkcję doradcy walidacyjnego pełni osoba, która posiada:
- doświadczenie w weryfikowaniu efektów uczenia się lub ocenie kompetencji,
- umiejętność stosowania metod i narzędzi wykorzystywanych przy identyfikowaniu i dokumentowaniu kompetencji,
- wiedzę dotyczącą niniejszej kwalifikacji rynkowej.

Opinie i uwagi przekazane Sektorową Radę ds. Kompetencji Nowoczesne Usługi Biznesowe miały charakter metodyczny, zwracając uwagę na nieścisłości opisu wniosku ze standardem Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji. Uwagi zgłoszone przez BOC Information Technologies Consulting sp. z o.o. (Akademia Procesowa) dotyczyły ewentualnego rozszerzenia niektórych wymienionych we wniosku katalogów. Natomiast p. Jarosław Żeliński (Jarosław Żeliński IT-Consulting) zwrócił uwagę na fakt, iż wniosek "Modelowanie i analizowanie procesów biznesowych zgodnie z Business Process Model and Notation" wskazuje co najmniej na dwie umiejętności: modelowanie procesów biznesowych oraz znajomość notacji BPMN, i z tego powodu być może powinien zostać podzielony na kwalifikację dotyczącą analizy i modelowania procesów biznesowych oraz znajomości konkretnych notacji, gdyż w jego opinii istnieje przynajmniej kilka obecnych na rynku notacji, które mogą być narzędziem do modelowania procesów biznesowych. Dwoje specjalistów pozytywnie zaopiniowało potrzebę włączenia kwalifikacji do ZSK. Wskazywano m.in. na fakt, iż biorąc pod uwagę wyniki badań empirycznych oraz trendy, przedmiotowa kwalifikacja wpisuje się w bieżące i przyszłe potrzeby rynku. Podane przez Wnioskodawcę argumenty dotyczące roli notacji BPMN można uznać za pewną ogólną przesłankę przemawiającą na włączeniem przedmiotowej kwalifikacji do ZSK. Wyniki diagnoz potrzeb rynkowych dotyczących zapotrzebowania/zainteresowania notacją BPMN w stosunkowo przeciętnym stopniu potwierdzają wiodąca rolę notacji BPMN, niemniej jednak, w kontekście instrumentarium wspierającego procesową transformację organizacji oraz biorąc pod uwagę skutki i wyzwania cyfrowej transformacji można stwierdzić, że modelowanie procesów biznesowych powinno się znaleźć w katalogu kompetencji obecnych, jak i przyszłych pracowników organizacji zorientowanych rynkowo. Wskazano, że w szczególności rynek pracy związany zarówno z biznesem, jak i administracją publiczną oraz dotyczący różnych branż, łącznie z dynamicznie rozwijającą się branżą IT, potrzebuje obecnie specjalistów posiadających wiedzę i umiejętności w zakresie modelowania procesów z wykorzystaniem notacji BPMN. W opinii specjalistów, za połączeniem przedmiotowej kwalifikacji z notacją BPMN przemawia przede wszystkim fakt powszechności jej stosowania, dostępności dokumentacji oraz jej systematyczny rozwój i doskonalenie. Ponadto kolejnym istotnym argumentem za połączeniem w przedmiotowej kwalifikacji określonej wiedzy i umiejętności przemawia niezależność notacji BPMN od narzędzi informatycznych wykorzystywanych do modelowania i zarządzania procesami biznesowymi. Wskazane cechy notacji BPMN mogą w pewien sposób legitymizować jej połączenie z kwalifikacją z zakresu modelowania procesów, co jednak czyni tę kwalifikację silnie specjalizowaną. Pozyskanie lub wzmocnienie kompetencji z tego zakresu umożliwi potencjalnym beneficjentom rozwój kariery zawodowej wpisujący się w aktualne trendy i przemiany na rynku pracy. Za jej włączeniem przemawia również fakt braku zbliżonych kwalifikacji w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji.