Montaż i konserwacja zabezpieczeń przeciwpożarowych - stałe urządzenia gaśnicze wodne (SUG-W)

Kwalifikacją mogą być szczególnie zainteresowani:
- absolwenci szkół o różnych profilach wykształcenia zawodowego i branżowego;
- osoby, które zajmują się montażem i konserwacją stałych urządzeń gaśniczych wodnych, ale nie posiadają formalnego potwierdzenia kwalifikacji w tym zakresie;
- osoby, które pracują w obszarze bezpieczeństwa w obiektach budowlanych, w tym zajmują się montażem i konserwacją systemów bezpieczeństwa pożarowego w obiektach budowlanych oraz chciałyby potwierdzić kwalifikacje w zakresie montażu i konserwacji stałych urządzeń gaśniczych wodnych;
- osoby, które chcą pracować w przedsiębiorstwach świadczących usługi w zakresie ochrony przeciwpożarowej lub prowadzić działalność gospodarczą w tym zakresie. Zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa branżowego uzyskaniem kwalifikacji mogą być zainteresowane osoby z niżej wymienionych zawodów:
- monter sieci instalacji sanitarnych (wykonywanie robót związanych z budową, montażem, eksploatacją sieci oraz instalacji sanitarnych);
- technik inżynierii sanitarnej (wykonywanie i organizacja robót związanych z budową, montażem i eksploatacją sieci oraz instalacji sanitarnych).

Kwalifikacja pełna na 3 poziomie Polskiej Ramy Kwalifikacji

Osoba posiadająca kwalifikację: "Montaż i konserwacja zabezpieczeń przeciwpożarowych - stałe urządzenia gaśnicze wodne (SUG-W)" będzie mogła:
- pracować jako monter i konserwator instalacji SUG w przedsiębiorstwach instalacyjnych oraz serwisujących instalacje SUG,
- pracować jako kierownik montażu lub serwisu SUG,
- prowadzić własną działalność w tym zakresie. Osoba posiadająca kwalifikację będzie mogła zdobywać kwalifikacje z zakresu montażu i konserwacji innych typów instalacji zabezpieczeń przeciwpożarowych. Pierwszy zestaw efektów uczenia się może być wspólny dla wszystkich kwalifikacji z zakresu zabezpieczeń przeciwpożarowych. Zajmowanie określonych stanowisk pracy może wiązać się z koniecznością posiadania innych uprawnień, kwalifikacji lub licencji, w szczególności:
- uprawnienia SEP do 1kV na stanowisku eksploatacji E lub/i stanowisko dozoru D w zakresie obsługi, konserwacji, napraw, montażu i prac kontrolno-pomiarowych,
- kwalifikacje UDT do obsługi wzwyżek lub wózków;
- szkolenie w zakresie wykonywania przepustów instalacyjnych,
- szkolenie u producenta w zakresie montażu i eksploatacji elementów stałych urządzeń gaśniczych. Osoba posiadająca kwalifikację: "Montaż i konserwacja zabezpieczeń przeciwpożarowych
- stałe urządzenia gaśnicze wodne (SUG-W)" po uzyskaniu dodatkowej kwalifikacji związanej z zarządzaniem zespołem może pełnić rolę brygadzisty, majstra lub kierownika.

Certyfikat ważny przez 5 lat, z możliwością jego przedłużenia. Warunkiem przedłużenia ważności certyfikatu jest spełnienie poniższych warunków przed upływem terminu jego ważności: 1. Przedstawienie zaświadczenia o praktyce zawodowej w zakresie danej kwalifikacji w okresie co najmniej roku poprzedzającego datę upływu ważności certyfikatu. 2. Odbycie szkolenia aktualizacyjnego w zakresie montażu i konserwacji instalacji SUG-W przed upływem ważności certyfikatu i przesłanie do instytucji certyfikującej zaświadczenia o pozytywnym wyniku egzaminu kończącego szkolenie, wystawionego przez jedną z poniższych instytucji: a) szkołę Państwowej Straży Pożarnej, b) ośrodek szkolenia Państwowej Straży Pożarnej, c) jednostkę naukową lub badawczą Państwowej Straży Pożarnej.

Notowany obecnie intensywny rozwój gospodarczy kraju determinuje potrzebę wdrożenia standardu kompetencyjnego dla usługodawców z zakresu montażu i konserwacji zabezpieczeń przeciwpożarowych, w tym również w zakresie dotyczącym montażu i konserwacji stałych urządzeń gaśniczych (SUG). Jednym z najważniejszych zadań Państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa obywateli, między innymi poprzez ochronę przeciwpożarową mającą na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem lub innym miejscowym zagrożeniem, a polegającą na zapewnieniu koniecznych warunków ochrony technicznej nieruchomościom i ruchomościom. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1333, 2127 i 2320) określa, że za obiekt budowlany należy rozumieć budynek wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych. Określa ponadto niezbędne uprawnienia budowlane do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi oraz uprawnienia budowlane udzielane w specjalnościach, specjalizacjach techniczno-budowlanych, a także warunki ich uzyskania. W ustawie niestety pominięta została sprawa rodzaju i zakresu przygotowania zawodowego do montażu zabezpieczeń przeciwpożarowych. Zgodnie z zapisami ustawy inwestor, w stosunku do którego nałożono obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego, jest obowiązany zawiadomić m.in. Państwową Straż Pożarną o zakończeniu budowy obiektu budowlanego i zamiarze przystąpienia do jego użytkowania. W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1422 z późn. zm.) w dziale VI Bezpieczeństwo pożarowe określono zasady, że budynek i urządzenia z nim związane powinny być projektowane w sposób ograniczający możliwość powstania pożaru oraz określono wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków lub ich części. Ponadto wyjaśnione są pojęcia i ustalone wymogi dla: stref pożarowych i oddzieleń przeciwpożarowych, dróg ewakuacyjnych, wymagań przeciwpożarowych dla palenisk i instalacji, usytuowania budynków z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe, wymagań przeciwpożarowych dla garaży, wymagań przeciwpożarowych dla budynków inwentarskich, wymagań przeciwpożarowych dla budynków tymczasowych. Stosowanie przepisów rozporządzenia wymaga uwzględnienia przepisów odrębnych dotyczących ochrony przeciwpożarowej, określających w szczególności: a) zasady oceny zagrożenia wybuchem i wyznaczania stref zagrożenia wybuchem, b) warunki wyposażania budynków lub ich części w instalacje sygnalizacyjno-alarmowe i stałe urządzenia gaśnicze, c) zasady przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego, d) wymagania dotyczące dróg pożarowych. W związku z tym zgodnie z §27.2 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109, poz. 719 z późn. zm.) stosowanie stałych urządzeń wodnych, związanych na stałe z obiektem, zawierających zapas środka gaśniczego i uruchamianych samoczynnie we wczesnej fazie rozwoju pożaru, jest wymagane w budynkach: handlowych lub wystawowych (jednokondygnacyjnych, ZL I o powierzchni powyżej 8000m2, ZL I o powierzchni powyżej 5000m2), o liczbie miejsc służących celom gastronomicznym powyżej 600, wielokondygnacyjnych, użyteczności publicznej wysokościowych, zamieszkania zbiorowego wysokościowych. Obiekty te wymagają konserwacji zamontowanych w nich zabezpieczeń przeciwpożarowych. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej. (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 961 z późn. zm.)., art. 4.2 "Czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej mogą wykonywać osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje" oraz art. 6.5. "Rozpoczęcie eksploatacji nowej, przebudowanej lub wyremontowanej budowli, obiektu lub terenu, maszyny, urządzenia lub instalacji albo innego wyrobu może nastąpić wyłącznie, gdy: zostały spełnione wymagania przeciwpożarowe i sprzęt, urządzenia pożarnicze i ratownicze oraz środki gaśnicze zapewniają skuteczną ochronę przeciwpożarową." Jednocześnie zarówno w systemie oświaty, jak i w kształceniu pozaformalnym, nie ma możliwości zdobycia i potwierdzenia kwalifikacji związanej z montażem i konserwacją stałych urządzeń gaśniczych. Jednocześnie obowiązek wykonywania przeglądów technicznych i czynności konserwacyjnych urządzeń przeciwpożarowych wynika wprost z zapisów rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. (Dz. U. Nr 109, poz. 719) określonych w: §3.2. Urządzenia przeciwpożarowe oraz gaśnice przenośne i przewoźne, zwane dalej "gaśnicami", powinny być poddawane przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym, zgodnie z zasadami i w sposób określony w Polskich Normach dotyczących urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, w dokumentacji techniczno-ruchowej oraz w instrukcjach obsługi, opracowanych przez ich producentów. §3.3. Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne powinny być przeprowadzane w okresach ustalonych przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku. O znaczeniu konieczności potwierdzania efektów uczenia się wymaganych dla tej kwalifikacji świadczą dane statystyczne KG PSP, przygotowane przez Wydział Przetwarzania Danych Operacyjnych, Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności, zawierające następujące fakty o budynkach/pomieszczeniach, w których w 2017 roku powstały zdarzenia: - 20% Instalacji wykrywających zagrożenia, w tym pożary było NIESPRAWNYCH, - 18% Systemów Automatycznej Transmisji Alarmu było NIESPRAWNYCH, - 49% Stałych/półstałych instalacji gaśniczych było NIESPRAWNYCH, - 40% Urządzeń oddymiających było NIESPRAWNYCH, - 54% Hydrantów wewnętrznych, zaworów hydrantowych było NIESPRAWNYCH. Stałe urządzenie gaśnicze wodne jest uznawane za najbardziej efektywne urządzenie gaszenia pożarów w obiektach budowlanych. Stałe urządzenia gaśnicze poza wymienionymi w rozporządzeniu obiektami może być stosowane między innymi w ochronie: garaży podziemnych, zakładów produkcyjnych, magazynów, elektrociepłowni, supermarketach, halach sportowych i biurach - wszędzie tam, gdzie zastosowanie gazowych środków gaśniczych byłoby nieskuteczne z powodu np. nieszczelności kubaturowej obiektu lub mogłoby stanowić zagrożenie zdrowia ludzi. SUG wodny nie musi współdziałać z systemem sygnalizacji pożarowej (SSP). Zgodnie ze Strategią na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju trend przyrostu infrastruktury będzie utrzymywał się przez kilka kolejnych lat. To stanowi wystarczający kontekst rynkowy, potwierdzający zapotrzebowanie na świadczenie usług montażu i konserwacji w zakresie zabezpieczeń przeciwpożarowych, w tym instalacji stałych urządzeń gaśniczych wodnych (SUG-W) na jak najwyższym poziomie. Włączenie kwalifikacji do ZSK przyczyni się do zwiększenia niezawodności instalowanych systemów w trakcie ich eksploatacji, co stanowi warunek konieczny i krytyczny, aby skutecznie chronić zdrowie i życie ludzkie, a także infrastrukturę przed skutkami pożaru oraz innymi zagrożeniami. Najważniejszym argumentem za włączeniem kwalifikacji do ZSK jest potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa ludzi i mienia. Jednocześnie możliwość zdobycia kwalifikacji wpłynie pozytywnie na rozwój rynku pracy - biorąc pod uwagę skalę przyrostu infrastruktury można założyć, że zdobycie kwalifikacji przełoży się na zdobycie zatrudnienia. Standaryzacja powinna przyczynić się do upowszechnienia atrakcyjnej zawodowo profesji montera i konserwatora, która również z racji swojej niekwestionowanej użyteczności społecznej może cieszyć się uznaniem. To szansa dla poszukujących alternatywy na rynku pracy lub dla tych, którzy przygotowują się aktualnie do wejścia na rynek pracy.

1) Montaż i konserwacja zabezpieczeń przeciwpożarowych - stałe urządzenia gaśnicze gazowe (SUG-G),
2) Montaż i konserwacja zabezpieczeń przeciwpożarowych - dźwiękowe systemy ostrzegawcze (DSO),
3) Montaż i konserwacja zabezpieczeń przeciwpożarowych - systemy sygnalizacji pożarowej (SSP) i sterowania urządzeniami przeciwpożarowymi.

Weryfikacja

1. Metody
Do weryfikacji efektów uczenia się zawartych w kwalifikacji dopuszcza się zastosowanie następujących metod:
a) Zestaw 1 i 2 - test teoretyczny lub wywiad ustrukturyzowany lub storytelling,
b) Zestaw 3 - symulacja lub praktyczny montaż elementów instalacji i przeprowadzenia uruchomienia, pomiarów i czynności konserwacyjnych systemu SUG-W. Symulacja może być w całości lub w części zastąpiona obserwacją w miejscu pracy. Test teoretyczny oraz symulacja mogą, ale nie muszą być przeprowadzone z użyciem dokumentacji oraz materiałów dostarczonych przez komisję. W przypadku obserwacji w miejscu pracy lub praktycznego montażu, np. na stanowiskach laboratoryjnych, kandydat może dostarczyć dokumentację, w skład której wchodzą: protokoły wymagane dla instalacji SUG-W (w tym protokoły z przeprowadzonych testów), wzory protokołów wymaganych dla instalacji SUG-W, projekt techniczny instalacji SUG-W z przywołanym standardem projektowania, normy projektowe instalacji SUG-W, przykłady certyfikatów i świadectw dopuszczenia dla wyrobów instalacji SUG-W, książka eksploatacji, przeglądów, napraw i kontroli instalacji SUG-W, instrukcja montażu, obsługi technicznej i konserwacji instalacji SUG-W oraz listy kontrolne instalacji SUG-W.

2. Zasoby kadrowe Weryfikację efektów uczenia się przeprowadza komisja składająca się z minimum 3 osób. Członkami komisji mogą być osoby spośród niżej wymienionych:
a) inspektor, specjalista lub rzeczoznawca do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych wpisany na listę rzeczoznawców Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej,
b) pracownik naukowo-dydaktyczny szkół pożarniczych lub uczelni technicznych specjalizujący się w technicznych systemach zabezpieczeń przeciwpożarowych,
c) specjalista w dziedzinie SUG-W,
d) specjalista z doświadczeniem w audytowaniu, certyfikacji lub dopuszczaniu urządzeń wchodzących w skład SUG-W lub instalacji SUG-W,
e) specjalista z praktyką zawodową i znajomością zagadnień technicznych w zakresie instalacji SUG-W, który ukończył studia drugiego stopnia na kierunku technicznym odpowiednim dla specjalności budowlanych instalacyjnych lub posiadający tytuł zawodowy inżyniera pożarnictwa lub ma ukończone w Szkole Głównej Służby Pożarniczej studia wyższe w zakresie inżynierii bezpieczeństwa,
f) monter, brygadzista, mistrz lub kierownik robót, który uczestniczył w montażu co najmniej 12 instalacji SUG-W w co najmniej 3 standardach projektowych (PN-EN, VdS, FM, NFPA),
g) osoba fizyczna pozytywnie przeegzaminowana według kryteriów europejskiej jednostki certyfikującej usługi w przedmiotowym zakresie, np. VdS. Spośród członków komisji wybierany jest jej przewodniczący. Komisja może wyznaczyć asesorów walidacyjnych. Asesor walidacyjny musi spełniać trzy z wymagań określonych dla członków komisji.

3. Sposób organizacji walidacji oraz warunki organizacyjne i materialne niezbędne do prawidłowego prowadzenia walidacji
Walidacja jest podzielona na dwa etapy: teoretyczny i praktyczny. Etap teoretyczny weryfikuje efekty uczenia się wskazane w zestawie 1 i 2. Etap praktyczny weryfikuje efekty uczenia się określone w zestawie 3. Warunkiem podejścia do etapu praktycznego jest zaliczenie etapu teoretycznego. Zestaw 1 "Przygotowanie do montażu i konserwacji technicznych systemów zabezpieczeń przeciwpożarowych" może być wspólny dla różnych kwalifikacji z obszaru zabezpieczeń przeciwpożarowych. Instytucja certyfikująca powinna zapewnić co najmniej 2 terminy egzaminu praktycznego w ciągu roku kalendarzowego, niezależnie od liczby zgłoszonych kandydatów. Dwa etapy egzaminu obejmują cztery ich najbliższe terminy. W przypadku niezaliczenia etapu pierwszego należy ponownie zaliczyć wszystkie wskazane etapy.
Dopuszcza się udział w egzaminie praktycznym grupy kandydatów (zorganizowanej lub przypadkowej). Instytucja prowadząca walidację musi zapewnić lub zorganizować przynajmniej:
a) jedno stanowisko montażowe - co najmniej dwie prostopadłe ściany z sufitem,
b) jeden regał paletowy o wysokości minimum 3 m,
c) pomieszczenie lub stanowisko o charakterze pompowni wody przeciwpożarowej,
d) jeden zestaw pompowy z silnikiem elektrycznym i szafą sterującą,
e) jeden zestaw pompowy z silnikiem wysokoprężnym i szafą sterującą,
f) jedno stanowisko kontrolno-alarmowe każdego typu,
g) po jednym elemencie armatury i aparatury pomiarowej.
Listę wyposażenia jednostki oraz zakres zadania egzaminacyjnego kandydat otrzymuje razem z potwierdzeniem zgłoszenia do egzaminu.
Kandydat zapewnia we własnym zakresie:
a) środki ochrony osobistej (hełm ochronny, rękawice, okulary, ochronniki słuchu),
b) drabinę rozkładaną wielofunkcyjną,
c) elektronarzędzia,
d) przyrządy pomiarowe,
e) materiały niezbędne do wykonania przykładowego montażu.
Ustala się jedną opłatę za dwa etapy egzaminacyjne. W przypadku dwukrotnego zaliczenia etapu teoretycznego kandydatowi przysługują co najmniej dwa bezpłatne najbliższe terminy poprawkowe etapu praktycznego.

Opinie przekazane w ramach konsultacji środowiskowych oraz przez specjalistów wskazują na ogólną potrzebę włączenia przedmiotowej kwalifikacji do ZSK, a najistotniejszymi argumentami przywołanymi w tym zakresie są: wyrównanie wymagań stawianych wykonawcom na rynku pracy w Polsce i w innych krajach europejskich; Obserwowany w ostatnich latach stały wzrost zapotrzebowania na rynku pracy na specjalistów świadczących usługi związane z montażem i eksploatacją stałych urządzeń gaśniczych wodnych; występujące braki w zakresie sprecyzowanych wymagań co do przygotowania zawodowego osób montujących oraz konserwujących stałe urządzenia gaśnicze wodne (SUG-W), w szczególności w sytuacji wykonywania takiej działalności przez osoby zajmujące się instalacjami wodociągowymi lub kanalizacyjnymi, które mogą nie spełniać wymogów formalnych i standardów związanych z ochroną przeciwpożarową, Włączenie przedmiotowej kwalifikacji do ZSK pozwoliłoby na sformalizowanie wymagań dla potencjalnych kandydatów w zakresie zastosowania i wykorzystania wiedzy o materiałach, połączeniach, mocowaniach, armaturze (w tym z napędami i sterowaniem elektrycznym lub pneumatycznym) i urządzeniach stanowiących elementy SUG-W oraz wyrobach budowlanych, w sposób znacznie szerszy niż w odniesieniu do obecnie obowiązujących wymogów dla monterów instalacji wodno-kanalizacyjnych. Osoba montująca i konserwująca SUG-W musi bowiem zapewnić poziom Sprawności i niezawodności urządzenia gaśniczego. Ponadto, wdrożenie standardu kompetencyjnego dla usługodawców z zakresu montażu i konserwacji zabezpieczeń przeciwpożarowych, stałych urządzeń gaśniczych wodnych determinuje rozwój gospodarczy kraju, a zgodnie z zapisami Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju na 2020 rok, z perspektywą do 2030 roku, trend przyrostu infrastruktury wymagającej wysokich kompetencji w zakresie montażu i konserwacji SUG-W, będzie utrzymywał się przez kilka kolejnych lat; Obecnie, zarówno w systemie oświaty, jak i w kształceniu poza formalnym, nie ma możliwości zdobycia i potwierdzenia kwalifikacji związanej z montażem I konserwacją stałych urządzeń gaśniczych, a obowiązek wykonywania, przeglądów technicznych i czynności konserwacyjnych urządzeń przeciwpożarowych wynika wprost z przepisów rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych I Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109. poz. 719 z późn. zm.). Urządzenia przeciwpożarowe oraz gaśnice przenośne i przewoźne powinny być poddawane przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym, zgodnie z zasadami i w sposób określony w Polskich Normach dotyczących urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, w dokumentacji techniczno-ruchowej oraz w instrukcjach, obsługi, opracowanych przez ich producentów. Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne powinny być przeprowadzane w okresach ustalonych przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku: Stałe urządzenie gaśnicze wodne jest uznawane za najbardziej efektywne urządzenie gaszenia pożarów w obiektach budowlanych. Poza wymienionymi w ww. rozporządzeniu obiektami może być stosowane między innymi w ochronie: garaży podziemnych, zakładów produkcyjnych, magazynów, elektrociepłowni, supermarketach, halach sportowych i biurach, wszędzie tam, gdzie zastosowanie gazowych środków gaśniczych byłoby nieskuteczne z powodu np. nieszczelności kubaturowej obiektu lub mogłoby stanowić zagrożenie zdrowia ludzi. Zakłada się. że włączenie kwalifikacji do ZSK przyczyni się do zwiększenia niezawodności instalowanych systemów w .trakcie ich eksploatacji, co stanowi warunek konieczny i krytyczny dla skutecznej ochrony zdrowia i życia, a także ochrony infrastruktury przed skutkami pożaru oraz innymi zagrożeniami. Najważniejszym argumentem za włączeniem kwalifikacji do ZSK jest potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa ludzi i mienia. Jednocześnie możliwość zdobycia przedmiotowej kwalifikacji w ocenie wnioskodawcy i podmiotów opiniujących wpłynie pozytywnie na rozwój rynku pracy, również jako alternatywa zawodowa dla osób, które przygotowują się do wejścia na rynek pracy.