Doradztwo w zakresie tworzenia i prowadzenia Rolnictwa Wspieranego przez Społeczność

Uzyskaniem kwalifikacji mogą być zainteresowane osoby poszukujące zatrudnienia w sektorze rolniczym, doradcy pracujący w Ośrodkach Doradztwa Rolniczego (ODR), inspektorzy instytucji certyfikujących w rolnictwie ekologicznym. Ponadto, kwalifikacja skierowana jest do absolwentów szkół rolniczych oraz osób działających w obszarze tworzenia społeczności żywnościowych zainteresowanych potwierdzeniem własnych umiejętności i dalszym rozwojem: konsumenci, rolnicy, nauczyciele szkół rolniczych.

brak

Osoba posiadająca kwalifikację może znaleźć zatrudnienie: w organizacjach pozarządowych promujących suwerenność żywnościową i agroekologię oraz krótkie łańcuchy dostaw, w organizacjach pozarządowych i instytucjach zajmujących się zrównoważonym rozwojem obszarów wiejskich, instytucjach rolniczych, sektorze rolniczym (w Ośrodkach Doradztwa Rolniczego), w instytucjach edukacyjnych m.in. w zakresie rolnictwa, zdrowego odżywiania, ochrony klimatu, ekonomii społecznej. Ponadto może: prowadzić własny RWS, prowadzić szkolenia i doradzać w ramach własnej działalności gospodarczej.

bezterminowo

nie dotyczy

Zapotrzebowanie na kwalifikację wynika ze stale rosnącej liczby konsumentów i rolników chcących tworzyć RWS-y. RWS-y obecnie funkcjonują w niemal wszystkich krajach na świecie. W samej Europie było ok. 4,000 grup RWS skupiających 465,000 konsumentów i 6,300 gospodarstw rolnych (dane z 2014 r.: https://urgenci.net/the-common-ground-for-csa-in-europe-project/). Na obecną chwilę jest niewielka liczba funkcjonujących RWS-ów w Polsce (https://wspierajrolnictwo.pl/rwsy-w-polsce/). Jednym z powodów jest brak wiedzy, doświadczenia i kompetencji w budowaniu tego typu modelu współpracy oraz brak doradztwa w tym zakresie. 1. Czym jest RWS? Rolnictwo Wspierane przez Społeczność jest formą krótkiego łańcucha dostaw żywności. W RWS-ie rolnicy i konsumenci zawierają partnerską umowę obowiązującą przez określony sezon dostaw żywności. Współdzielą ryzyko, obowiązki i korzyści związane z rolnictwem i wytwarzaniem żywności. Partnerstwo to zbudowane jest na bezpośrednich relacjach międzyludzkich, tworzonych przez działające lokalnie grupy RWS. Cechami charakteryzującymi ten model są: abonamentowa forma sprzedaży, przejrzystość działań, stosowanie przez rolników naturalnych metod uprawy i hodowli, często ekologicznych. RWS daje dostęp do świeżej, lokalnej, sezonowej żywności o wysokiej jakości, w cenach, które są ustalane w oparciu o uczciwe dla środowiska i człowieka zasady. Więcej informacji o RWS-ach: https://wspierajrolnictwo.pl/definicja-i-zasady-rws/ oraz https://urgenci.net/ 2. Kontekst - sytuacja w Polsce. Liczba rolników i gospodarstw w Polsce maleje a średni wiek pracującego użytkownika gospodarstwa rolnego już kilka lat temu przekroczył 50 lat. Wyniki PSR 2020 pokazały, że proces starzenia się tej grupy osób postępuje (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/…). Widocznym trendem jest wzrost zainteresowania permakulturą, ogrodnictwem, rolnictwem regeneracyjnym, agroekologią zarówno młodej generacji rolników jak i osób z miast, chcących zająć się wytwarzaniem pożywienia. RWS może stać się dla tych osób odpowiednim modelem pracy. Każda społeczność żywnościowa tworząca RWS funkcjonuje w odniesieniu do uwarunkowań historycznych, kulturowych, społecznych dla danego miejsca zatem elastycznie dostosowuje się do lokalnych warunków i potrzeb grupy. Tradycja sprzedaży bezpośredniej, lokalnej jest mocno zakorzeniona w kulturze polskiej. Wydaje się, że forma RWS może być dobrym rozwiązaniem dla wielu średnio i małoobszarowych gospodarstw, bez konieczności znaczących inwestycji w środki produkcji i zwiększania areału, a jednocześnie odpowie na zapotrzebowanie rynku. By zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe i suwerenność żywnościową, ważne są ogólnodostępne krótkie łańcuchy dostaw odporne na kryzysy. Istnieje potrzeba ponownego wprowadzenia wielofunkcjonalności gospodarstw rolnych, m.in.: wytwarzanie dobrego jakościowo pożywienia, dbanie o zachowanie bioróżnorodności, wymiana wiedzy i współpraca, troska o człowieka, społeczność i przyrodę, edukacja najmłodszych o podstawach życia. Model RWS w pełni odpowiada tym potrzebom. Ponadto, obserwuje się rosnące zapotrzebowanie specjalistów posiadających wiedzę z zakresu tworzenia i rozwoju RWS-ów. Rozpowszechnienie modelu RWS może zachęcić osoby do zajęcia się rolnictwem, może również spowodować wzrost liczby funkcjonujących gospodarstw. 3. RWS a relacje. Model RWS umożliwia odbudowę relacji miasto - wieś, producent - konsument. Stwarza przestrzeń na wymianę wiedzy, wzajemne zrozumienie oraz dbanie o potrzeby drugiej strony transakcji. Wzmocnienie krótkich łańcuchów dostaw żywności może zwiększyć dochody producentów żywności przy jednoczesnym zachowaniu godziwej ceny dla konsumentów. Zarówno rolnicy jak i konsumenci tworzący RWS mają bezpośrednie relacje oparte na zaufaniu co również przyczynia się do zrozumienia potrzeb obu stron oraz specyfiki produkcji żywności. Budują więzi i solidarność społeczną tak potrzebne w dzisiejszych czasach. 4. Korzyści RWS. RWS umożliwia rolnikom uzyskanie dochodów uwzględniających nakłady pracy i pozwala funkcjonować na rynku wypełnionym żywnością wysoko przetworzoną, z odległych krajów, z dużych, monokulturowych upraw. Pozwala rozwijać małe gospodarstwa rolne przy jednocześnie dużym zróżnicowaniu upraw i zachowaniu bioróżnorodności. Model RWS wzmacnia drobne gospodarstwa rolne. Organizacja Narodów Zjednoczonych wielokrotnie informowała, że drobni rolnicy konsekwentnie wytwarzają 70% światowych dostaw żywności za mniej niż 30% światowych zasobów rolnych, podczas gdy pozostałe 30% jest produkowane przez rolnictwo przemysłowe/chemiczne, które zużywa 70% zasobów (https://www.fao.org/3/bq853e/bq853e.pdf, https://www.fao.org/3/ar363e/ar363e.pdf) Rolnicy w RWS-ie mają zapewnioną pewność sprzedaży, stabilny dochód, możliwość planowania pod konkretną grupę konsumentów i ich potrzeb, możliwość utrzymania się z niewielkiego obszaru uprawnego przy intensywnej uprawie, sprzedaż bez pośredników. Z drugiej strony jest to również rozwiązanie korzystne dla konsumentów. Kontrole jakości żywności w Polsce wykazują złą jakość ogólnodostępnej żywności (https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/jak-poprawic-bezpieczenstwo-zywnosci-w-polsce.html…). W kraju rośnie popyt na produkty ekologiczne (https://foodfakty.pl/rynek-produktow-bio-rozwija-sie-coraz-szybciej). Konsumenci potrzebują dostępu do sprawdzonej, dobrej jakości i lokalnej żywności. Jak wynika z najnowszego raportu na temat sektora ekologicznego w UE przygotowanego przez AgenceBio, Polska to najbardziej rozwinięty rynek ekologiczny w Europie Wschodniej (https://www.agencebio.org/2022/01/11/nouvelle-edition-du-carnet-ue-en-francais-et-en-anglais/…). Konsumenci RWS mają zapewnione świeże, lokalne produkty wysokiej jakości dostępne w uczciwej cenie, bezpieczeństwo dostaw, bezpośredni dostęp do informacji o dostarczanych produktach. Model RWS spełnia najwyższe standardy związane z niskoemisyjnością wytwarzania żywności i dostępu do niej, stanowi atrakcyjny model produkcji w obliczu zmiany klimatu. Od strony etycznej i społecznej zapewnia bezpieczeństwo dla lokalnego systemu żywnościowego i tym samym zwiększa jego odporność na kryzysy (klimatyczne, społeczne, środowiskowe, żywnościowe). Jest zatem adekwatną odpowiedzią na kluczowe wyzwania określone w międzynarodowych i krajowych politykach (Europejski Green Deal i strategia "Farm to fork", https://ec.europa.eu/food/horizontal-topics/farm-fork-strategy_pl). 5. Podsumowując, doświadczenia już istniejących RWS-ów w Polsce i na świecie pokazują funkcjonalność tego modelu, innowacyjność oraz walory adaptacyjne. Model RWS przynosi wiele korzyści zarówno dla rolników, konsumentów jak i środowiskowo-społecznych. Specyfika polskiej struktury rolnej: wiele gospodarstw małoobszarowych, rodzinnych, dobrze wpasowuje się w produkcję dla RWS. Stworzenie nowej kwalifikacji rynkowej w postaci "Doradztwa w zakresie tworzenia i prowadzenia Rolnictwa Wspieranego przez Społeczność (RWS)" pozwoli na metodyczne rozwijanie tej inicjatywy w Polsce oraz wspieranie już istniejących grup w zgodzie i w odniesieniu do szerszego, europejskiego kontekstu funkcjonowania grup Rolnictwa Wspieranego przez Społeczność.

W ZRK nie ma kwalifikacji o zbliżonym charakterze. W szkolnictwie branżowym istnieją kwalifikacje o zbliżonym charakterze takie jak: ogrodnik (611303), technik ogrodnik (314203), pszczelarz 612302, rolnik 613003 technik agrobiznesu 331402, technik rolnik 314207, technik pszczelarz 314206. Przywołane kwalifikacje, podobnie jak przedmiotowa kwalifikacja, dotyczą produkcji rolnej, sprzedaży i przygotowania planu biznesowego gospodarstwa. Jednakże przedmiotowa kwalifikacja dotyczy aspektów społeczno - ekonomicznych rolnictwa oraz specyfiki konkretnego modelu sprzedaży bezpośredniej jakim jest Rolnictwo Wspierane przez Społeczność. Na rynku edukacyjnym są dostępne studia podyplomowe dotyczące rolnictwa ekologicznego jednak ich tematyka jest w niewielkim stopniu związana z przedmiotową kwalifikacją. W żadnej ofercie uczelni nie znalazły się treści odnoszące się bezpośrednio do tematyki Rolnictwa Wspieranego przez Społeczność. Stan na styczeń 2022.

1.1. Ramowe wymagania dotyczące metod przeprowadzania weryfikacji Weryfikację przeprowadza się metodą testu teoretycznego, poprzez obserwację w warunkach symulowanych (case study, wywiad z rolnikiem) uzupełnione rozmową z komisją. Dopuszcza się zastosowanie analizy dowodów i deklaracji uzupełnionej rozmową z komisją. 1.2. Ramowe wymagania dotyczące osób przeprowadzających walidację W skład komisji walidacyjnej wchodzą co najmniej 3 osoby. Każdy z członków komisji musi spełniać minimum jedno z poniższych kryteriów: - posiada praktyczne doświadczenie w prowadzeniu gospodarstwa rolnego i organizacji sprzedaży bezpośredniej, minimum 3 lata doświadczenia w rolnictwie, zdobyte w okresie ostatnich 10 lat, - ma wiedzę na temat modelu RWS, aktualnych podmiotów, organizacji i sieci RWS, - posiada doświadczenie dydaktyczne lub doradcze w sektorze rolniczym, min. 200 godzin. Komisja walidacyjna musi spełnić łącznie wszystkie warunki. Przewodniczący komisji walidacyjnej jest wybierany spośród członków komisji walidacyjnej. 1.3. Warunki organizacyjne i materialne niezbędne do prawidłowego prowadzenia walidacji Instytucja certyfikująca zapewnia: - warunki umożliwiające indywidualną pracę kandydata, - materiały umożliwiające realizację obserwacji w warunkach symulowanych (opisy przypadków). Dopuszcza się przeprowadzenie walidacji w formie zdalnej lub hybrydowej.

Według opinii przekazanych przez specjalistów kwalifikacja odpowiada na aktualne bądź prognozowane potrzeby rynku pracy, zwłaszcza lokalnego i regionalnego. Zauważono, że jej mała popularność związana jest na pewno z niedoinformowaniem, brakiem wiedzy o tym zagadnieniu. Popularyzacja tego działania powinna przynieść wymierne korzyści zarówno dla rolników jak i konsumentów. Dodatkowo w założeniu tworzy miejsca pracy osobom posiadającym kwalifikację w organizacjach i instytucjach związanym z rolnictwem i zrównoważonym rozwojem obszarów wiejskich.