Prowadzenie warsztatów z treningu mentalnego w sporcie

Uzyskaniem kwalifikacji mogą być szczególnie zainteresowani psycholodzy interesujący się obszarem sportu oraz psycholodzy sportu. Wymogiem jest aby posiadali tytuł magistra psychologii.

Warunkiem przystąpienia do walidacji jest posiadanie kwalifikacji pełnej z poziomem 7 PRK (lub wyższym) w dyscyplinie psychologia.

Osoba posiadająca kwalifikację "Prowadzenie warsztatów z treningu mentalnego w sporcie" będzie mogła przede wszystkim podjąć współpracę z klubami sportowymi, amatorskimi grupami sportowymi oraz klubami fitness w zakresie prowadzenia treningu mentalnego oraz doradztwa dla zawodników. Możliwości rozwoju osoby posiadającej tę kwalifikację będą wiązać się m.in. z uczestnictwem w kursach, szkoleniach, studiach podyplomowych z zakresu psychologii sportu, a także z poszerzeniem wiedzy o aspekty treningu sportowego podczas kursów i szkoleń, w celu jeszcze lepszego dopasowania warsztatów do potrzeb zawodników.

Certyfikat ważny jest bezterminowo.

1. Znacznie i rola treningu mentalnego w treningu sportowym. Na przygotowanie sportowe zawodników składa się kilka elementów, między innymi trening techniczny, taktyczny, motoryczny i mentalny [1]. Od wielu lat w teorii treningu sportowego przygotowanie mentalne jest wymieniane jako jeden z kluczowych elementów, który przyczynia się do wzrostu poziomu sportowego i pozwala na osiągnięcie sukcesu [2,6,11,14]. W dobie dużej dostępności do profesjonalnej infrastruktury sportowej i niezbędnego sprzętu [3], a także maksymalnego wykorzystywania możliwości tkwiących w metodyce treningu, to właśnie na psychologię kieruje się uwagę w poszukiwaniu rezerw zawodników [4]. Włączenie treningu mentalnego do przygotowania sportowego świadczy również o profesjonalizacji sportu. W sytuacji wyrównanych szans w dostępności do środków treningowych, przygotowanie mentalne często decyduje o ostatecznej wygranej bądź przegranej w rywalizacji sportowej. Gdy zawodnik osiągnie pewien poziom przygotowania motorycznego, wpływ aspektów psychologicznych na ostateczny wynik rywalizacji szacuje się na 50-90% [5]. 1.1. Trening mentalny w sporcie - czym jest? Trening mentalny w sporcie jest wykorzystaniem teorii, zasad, technik i narzędzi zaczerpniętych z psychologii w celu poprawy poziomu osiągnięć oraz osobistego rozwoju osób uprawiających sport i aktywność fizyczną [19]. Trening ten jest zbliżony charakterem do treningu sportowego, a więc powinien być systematyczny, regularny i kontrolowany, co za tym idzie powinien być zaplanowany, a jego realizacja i efekty monitorowane. Zadaniem regularnie wykonywanych ćwiczeń jest podwyższenie kondycji psychofizycznej i uzyskanie optymalnego stanu funkcjonowania w warunkach treningowych i startowych. Wśród umiejętności, które do tego prowadzą wymienia się głównie: koncentrację uwagi, budowanie pewności siebie, opanowywanie emocji, radzenie sobie ze stresem i lękiem przed porażką, wiarę w siebie, korygowanie procesów myślowych mających związek z rywalizacją sportową [2,4,6, 27]. Jako kluczowe umiejętności mentalne podaje się także: podtrzymywanie motywacji i zaangażowania w długim okresie czasu, a także wzbudzanie w sobie i odczuwanie przyjemnych emocji oraz radości z tego, co się robi [6,26]. W przypadku sportu profesjonalnego, jaki i amatorskiego jest to ważny aspekt utrzymujący zawodników w sporcie, pozwalający im realizować się w uprawianej przez siebie dyscyplinie sportowej. Osoby posiadające opisywaną kwalifikację będą mogły przekazywać wiedzę z wymienionych, kluczowych dla zawodników umiejętności psychologicznych. A tym samym wspierać zawodników w doskonaleniu przez nich rezerw psychologicznych. 1.2. Rola treningu mentalnego w rozwijaniu potencjału zawodników. Faktyczna liczba aktualnie trenujących zawodników jest trudna do zweryfikowania, natomiast liczba zarejestrowanych zawodników w polskich związkach sportowych (wg GUS) wynosi ponad 1 mln członków [20]. Myśląc o profesjonalnym podejściu do sportu i rywalizacji na najwyższym sportowym poziomie, większość z tych osób powinna włączyć trening mentalny do swoich sportowych przygotowań. Biorąc pod uwagę, że w większości sport wyczynowy opiera się na zawodnikach młodzieżowych [3], poprzez działania z zakresu treningu mentalnego można wydobyć potencjał tych osób i wpłynąć na maksymalizację wyników sportowych. Fakt, że oprócz treningu motorycznego, technicznego, taktycznego na wzrost poziomu sportowego może wpłynąć również trening mentalny, jest dostrzegany przez różne instytucje wspierające perspektywicznych zawodników. W takich programach jak Team 100 (MSiT) [21], Fundusz stypendialny - Skok w marzenia (Fundacja Moniki Pyrek) [22], stypendia finansowane przez Fundację Caroline B. Lefrak [23], zawodnicy mogą wykorzystać środki finansowe na przygotowanie mentalne. Z kolei Fundusz Natalii Partyki organizuje spotkania z psychologami sportu dla zawodników [24]. 2. Zapotrzebowanie na profesjonalne wsparcie dla zawodników w zakresie treningu mentalnego. W ostatnich latach w Polsce można zauważyć wzrost zainteresowania psychologią sportu i treningiem mentalnym. Zwiększająca się świadomość zawodników, trenerów, działaczy treningiem mentalnym sprawia, że coraz częściej osoby zajmujące się tą profesją włączane są do sztabu szkoleniowego w polskich klubach czy związkach sportowych (obok trenerów przygotowania motorycznego, fizjoterapeutów, lekarzy, dietetyków) jako pełnoprawni członkowie, którzy mają odpowiednią rolę i zadania do wykonania. Zaledwie kilka lat temu wymieniano jedynie dwa nazwiska (Otylia Jędrzejczak [7], Adam Małysz [8]) w kontekście współpracy psychologicznej, mającej na celu poprawię umiejętności sportowych. Aktualnie można przytoczyć szereg wypowiedzi zawodników, różnych dyscyplin sportu i na różnym poziomie sportowym, na temat treningu mentalnego, jego zastosowania i potrzebie włączania do treningu sportowego. Do takich osób można zaliczyć m.in. Roberta Lewandowskiego [9], Anitę Włodarczyk [8], Maję Włoszczowską [8], Natalię Partykę [8], Adama Kszczota [10], Luizę Złotowską [11]. Są to osoby, które mają wybitne osiągnięcia na arenie międzynarodowej i ich opinie na dany temat mają duży wpływ na kształtowanie świadomości osób uprawiających różne dyscypliny sportu, zarówno profesjonalnie, jak i amatorsko. Co więcej, od 2000 roku na jednej z najważniejszych imprez sportowych 4-lecia, czyli na Igrzyskach Olimpijskich w sztabie szkoleniowym pojawia się co najmniej jeden psycholog sportu [28]. Podczas Igrzysk w Rio de Janerio było już dwóch psychologów na ponad 200 osób. Również w związkach sportowych coraz częściej zatrudniane są osoby specjalizujące się w treningu mentalnym, m.in. w Polskim Związku Piłki Nożnej, Polskim Związku Piłki Ręcznej, Polskim Związku Lekkiej Atletyki, Polskim Związku Tenisowym, Polskim Związku Kolarskim, Polskim Związku Pływackim, Polskim Związku Boksu, Polskim Związku Łyżwiarstwa Szybkiego. Znaczenie roli przygotowania mentalnego zaznacza się także na stronach internetowych polskich związków sportowych. Na stronie Polskiego Związku Tenisowego w materiałach dla zawodników możemy znaleźć materiały szkoleniowe o tematyce psychologicznej [12]. Z kolei Polski Związek Strzelectwa Sportowego na stronie zamieścił obszerny materiał zawierający opis ćwiczeń psychologicznych, które może wykorzystać zawodnik [13]. Zwiększające się zapotrzebowanie na wiedzę z psychologii i treningu mentalnego można dostrzec również w rosnącej liczbie publikacji książkowych [m.in. 6,8,11,14,15,16,25], artykułów naukowych i popularnonaukowych z tej tematyki (m.in. cykl artykułów "Okiem psychologa sportu" poświęcony Igrzyskom Olimpijskim publikowanych przez Uniwersytet SWPS) [17], organizowaniu konferencji naukowych i popularnonaukowych. Warto zauważyć, że w Polsce cyklicznie odbywają się różnego rodzaju konferencje poświęcone przygotowaniu mentalnemu, które każdorazowo gromadzą ok. 300 uczestników. Potrzebę takich wydarzeń dostrzegają instytucje państwowe, które jak w przypadku II Ogólnopolskiego Sympozjum "Droga na Biegun Mistrzostwa" w 2015 r., współfinansują wydarzenie (MNiSW), bądź zostają partnerem honorowym (MSiT, IS). Z kolei podczas Kongresu Psychologii Sportu odbywającego się w październiku 2018 roku partnerami wydarzenia zostało kilkanaście związków sportowych (m.in. Polski Związek Koszykówki, Polska Siatkówka, Polski Związek Lekkiej Atletyki, Polski Związek Biathlonu, Polski Związek Sportów Wrotkarskich, Polski Związek Judo, Polski Związek Kajakowy, Polski Związek Łyżwiarstwa Szybkiego). O zainteresowaniu tematyką treningu mentalnego może świadczyć również szerokie grono odbiorców na portalach społecznościowych, tj. m.in. ponad 93 tysiące śledzących osób na Facebooku [18], a także potrzeba komentarza psychologicznego (prasowego, radiowego, telewizyjnego) do każdego większego wydarzenia sportowego jak mistrzostwa świata, mistrzostwa Europy, igrzyska olimpijskie. 3. Brak standardów dla osób prowadzących zajęcia z treningu mentalnego. O potrzebie wprowadzenia kwalifikacji "Prowadzenie warsztatów z treningu mentalnego w sporcie" świadczy również sytuacja na rynku pracy. Niefunkcjonująca ustawa o zawodzie psychologa w chwili włączenia kwalifikacji do ZSK, a także brak regulacji prawnych w zakresie pracy mentalnej z osobami (również uprawiającymi sport) sprawia, że trudno zweryfikować kompetencje osób obecnie prowadzących trening mentalny i tytułujących się mianem specjalistów. Na ten moment nie istnieją żadne wymagania, jakie powinna spełniać osoba, aby prowadzić trening mentalny, a także brakuje dokumentów, który potwierdzałby takie umiejętności. Niniejsza kwalifikacja wydaje się niezbędna, aby potwierdzić wysoki poziom umiejętności osób podejmujących się pracy z zawodnikami, którzy reprezentują kraj na arenach polskich i międzynarodowych - w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie oraz podnoszenia poziomu polskiego sportu. W Polsce i na świecie wielokrotnie została potwierdzona skuteczność treningu mentalnego i jego wpływ na wykonanie sportowe oraz lepsze funkcjonowanie sportowców. Skuteczność tę potwierdzono zarówno w treningu mentalnym jako zaplanowanym zbiorze oddziaływań [29,30, 31,47], jak i wybranych indywidualnych technikach mentalnych m.in. treningu wyobrażeniowym [32,34,35,36,37,38], dialogu wewnętrznym [33,43,44], relaksacji [39,40,41,42], wyznaczanie celów [45,46]. Bibliografia: [1] Sozański, H. (1993). Podstawy teorii treningu. Resortowe Centrum Metodyczno-Szkoleniowe Kultury Fizycznej i Sportu. [2] Kłodecka-Różalska, J. (2006). O Treningu Mentalnym, dorobku i przyszłych zastosowaniach psychologii w polskim sporcie. Wychowanie Fizyczne i Sport, 4, 205-214. [3] MSiT (2015). Program Rozwoju Sportu do roku 2020, Warszawa. [4] Nowicki, D. (2010). Kształtowanie optymalnej gotowości startowej młodych zawodników. W: Psychologia Sportu Dzieci i Młodzieży. Red. Marcin Krawczyński, s.69-89. [5] Henschen K.P. (1996). Wykorzystanie umysłu w czasie zawodów. W: J.Kłodecka-Różalska (red.) Przekraczanie umysłem możliwości ciała. Biblioteka Trenera, Warszawa, s. 10-14. [6] Karageorghis, C. I., Terry, P. C. (2014). Psychologia dla sportowców. Insignis Media. [7] https://www.rp.pl/Plus-Minus/302029876-Otylia-Jedrzejczak--Plywanie-daje-poczucie-bezpieczenstwa.html. [8] Gola-Rakowska, A. (2016). 110% Poznaj prawdziwe oblicze sportu. Burda Media Polska. [9] http://www.rp.pl/Plus-Minus/311169901-Robert-Lewandowski-Niech-pan-nie-wierzy-w- szczescie.html). [10] http://sport.tvp.pl/36433520/mordercze-treningi-adama-kszczota- jestem-nienormalny-uwielbiam-masochizm. [11] Selwant, K. (2015). Siłownia umysłu Trening mentalny dla uprawiających sport. Firmamento. [12] http://www.pzt.pl/1_44/materialy-szkoleniowe.aspx. [13] https://pzss.org.pl/index.php/component/content/article/14-strony- statyczne/biblioteka-trenera/374-praktyka-wicze-psychologicznych-w-rutynie-treningu-strzeleckiego. [14] Smith, L. H., Kays, T.M. (2017). Psychologia sportu dla bystrzaków. Helion. [15] Łuszczyńska, A. (2011). Psychologia sportu i aktywności fizycznej. Zagadnienia kliniczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. [16] Hemmings B., Holder T. (2014) Psychologia sportu. Studia przypadków. Wydawnictwo Naukowe PWN. [17] https://www.swps.pl/uczelnia/spolecznosc/277-nauka/okiem-psychologa-sportu/2449-io-2016-jak-psychologia-sportu-pomaga-zdobywac-medale-olimpijskie. [18] https://www.facebook.com/psychologiasportupl/. [19] Morris, T., Summers, J. (1998). Psychologia sportu: strategie i techniki. COS. [20] Główny Urząd Statystyczny, Kultura fizyczna w Polsce w latach 2015 i 2016, Warszawa-Rzeszów 2017 r. [21] http://insp.pl/index.php/team100. [22] https://fundacjamonikipyrek.pl/fundusz-stypendialny. [23] http://www.fundacjalefrak.pl. [24] http://blogstartowy.pl/o-funduszu/. [25] Habrat, P., Kurach T., Nowak, M., Unrug M., Chrzanowski, R., (2018). Uwierzyć w wygraną. Raz jeszcze. Wydawnictwo Cień Kształtu. [26] Kłodecka-Różalska, J. (1993). Radzimy sobie ze stresem. Warszawa: RCMSzKFiS. [27] Blecharz, J. (2006). Psychologia we współczesnym sporcie-punkt wyjścia i możliwości rozwoju. Przegląd Psychologiczny, 49(4), 445-462. [28] Graczyk, M. (2007). Portret psychologa oraz jego rola i realizowane zadania w świetle opinii trenerów szkolenia olimpijskiego. Polish Journal of Sports Medicine/Medycyna Sportowa, 23(5). [29] Vealey R. S. (2007). Mental skills training in sport. In: G. Tenenbaum, R. C. Eklund (Eds.). Handbook of Sport Psychology, 3rd ed. John Wiley & Sons: Hoboken, New Jersey, USA, 287-309. [30] Wilczyńska D., Qi W., Jaenes J. C., Alarcón D., Arenilla M. J., Lipowski M. (2022). Burnout and mental interventions among youth athletes: A systematic review and meta-analysis of the studies. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(17), 10662. https://doi.org/10.3390/ijerph191710662. [31] Jaenes J. C., Wilczyńska D., Alarcón D., Peñaloza Gómez R., Casado A., Trujillo M. (2021). The effectiveness of the psychological intervention in amateur male marathon runners. Frontiers in Psychology, 12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.605130. [32] Wódka K. (2007). Zastosowanie treningu wyobrażeniowego w sporcie. Wizualizacje wspomagające nauczanie elementów technicznych. Medycyna Sportowa, 23(5), 285-288. [33] Tod D., Hardy J., Oliver E. (2011). Effects of self-talk: A systematic review. Journal of Sport and Exercise Psychology, 33(5), 666-687. https://doi.org/10.1123/jsep.33.5.666. [34] Lindsay R. S., Oldham A. R. H., Drinkwater E. J., Spittle M., Storey A. G. (2022). Effects of personalised motor imagery on the development of a complex weightlifting movement. International Journal of Sport & Exercise Psychology, 20(1), 57-78. [35] Rhodes J., May J., Andrade J., Kavanagh D. (2018). Enhancing grit through functional imagery training in professional soccer. Sport Psychologist, 32(3), 220-225. https://doi.org/10.1123/tsp.2017-0093. [36] Slimani M., Bragazzi N. L., Tod D., Dellal A., Hue O., Cheour F., Taylor L., Chamari K. (2016). Do cognitive training strategies improve motor and positive psychological skills development in soccer players? Insights from a systematic review. Journal of Sports Sciences, 34(24), 2338-2349. [37] Olsson C.-J., Nyberg L. (2010). Motor imagery: If you can"t do it, you won"t think it. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 20(5), 711-715. https://doi.org/10.1111/j.1600-0838.2010.01101.x. [38] Dana A., Gozalzadeh, E. (2017). Internal and external imagery effects on tennis skills among novices. Perceptual & Motor Skills, 124(5), 1022-1043. [39] Thelwell R., Weston N., Greenlees I. (2010). Examining the use of psychological skills throughout soccer performance. Journal of Sport Behavior, 33(1), 109-127. [40] Hanafi H., Hashim H. A., Ghosh A. K. (2011). Comparison of long-term effects of two types of relaxation techniques on choice reaction time and selected psychophysiological variables following repeated sub-maximal iintensity exercises in school level athletes. International Journal of Applied Sports Sciences, 23(1), 183-197. [41] Maimunah S. M. P. S., Hashim H. A. (2016). Differential effects of 7 and 16 groups of muscle relaxation training following repeated submaximal intensity exercise in young football players. Perceptual & Motor Skills, 122(1), 227-237. [42] Takai H., Saijo O., Kusumoto Y. (2009). A comparison of psychological and physiological responses to autogenic training and autogenic feedback training: The response of athletes new to autogenic training. International Journal of Sport & Health Science, 7(2009), 50-58. [43] Hatzigeorgiadis A., Zourbanos N., Galanis E., Theodorakis Y. (2011). Self-talk and sports performance: A meta-analysis. Perspectives on Psychological Science, 6(4), 348-356. https://doi.org/10.1177/1745691611413136. [44] Nedergaard J., Christensen M. S., Wallentin M. (2021). Valence, form, and content of self-talk predict sport type and level of performance. Consciousness and Cognition, 89, 103102. https://doi.org/10.1016/j.concog.2021.103102. [45] Butt J., Weinberg R. (2020). Goal-setting. In: D. Hackfort, R. J. Schinke (Eds.), The Routledge International Encyclopedia of Sport and Exercise Psychology: Volume 2: Applied and Practical Measures. Routledge Taylor&Francis Group: Milton Park, Oxfordshire, Great Britain, 333-342. [46] Burton D., Weiss C. (2008). The fundamental goal concept: The path to process and performance success. In: T. S. Horn (Ed.), Advances in Sport Psychology, 3rd ed. Human Kinetics: Champaign, Illinois, USA, 339-375, 470-474. [47] Gazdowska, Z., Parzelski, D. (2015). Trening mentalny jako rodzaj interwencji wpływającej na wykonanie sportowe i poziom umiejętności mentalnych w grupie młodych golfistów-analiza jakościowa. Studia Społeczne, (1 (12)), 135-142.

Brak kwalifikacji o zbliżonym charakterze

1. Etap weryfikacji
1.1. Metody
Zestawy efektów uczenia się są sprawdzane wyłącznie za pomocą następujących metod:
- test teoretyczny - zestaw 1 oraz umiejętność "Posługuje się wiedzą z zakresu prowadzenia warsztatów z psychoedukacji i treningu mentalnego" z zestawu 4,
- rozmowa z komisją walidacyjną, zwaną dalej "komisją" (wywiad swobodny) - zestawy 2, 3, 4,
- analiza dowodów i deklaracji (np. nagrania wideo, materiałów: konspekty, materiały ewaluacyjne, pomoce dydaktyczne) - zestawy 2, 3, 4.
1.2. Zasoby kadrowe Komisja składa się z co najmniej z 3 członków, którymi mogą zostać:
- psycholog sportu - osoba z wykształceniem psychologicznym (co najmniej na poziomie magisterskim) i z dyplomem studiów podyplomowych z psychologii sportu, zajmująca się od co najmniej 5 lat pracą w obszarze psychologii sportu,
- psycholog sportu - osoba z wykształceniem psychologicznym (co najmniej na poziomie magisterskim) i z dyplomem studiów podyplomowych z psychologii sportu, zajmująca się od co najmniej 3 lat pracą w obszarze psychologii sportu,
- osoba z wykształceniem psychologicznym (co najmniej na poziomie magisterskim) i z co najmniej 5-letnim doświadczeniem w prowadzeniu treningów lub warsztatów psychologicznych.
Co najmniej jeden z członków komisji musi posiadać doświadczenie w zakresie działań związanych z wdrażaniem Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji.
1.3. Sposób organizacji walidacji oraz warunki organizacyjne i materialne
Instytucja certyfikująca musi zapewnić monitor/rzutnik, komputer (z klawiaturą i myszką), dostęp do Internetu, głośniki, tablicę i papier flipchart, flamastry.
2. Etapy identyfikowania i dokumentowania
Nie określa się wymagań do tych etapów.

Uzyskano bardzo dużo opinii w ramach konsultacji środowiskowych. Dodatkowo uzyskano opinię Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. W ocenach specjalistów pojawiał się silnie akcentowany argument, że warunkiem umożliwiającym podejście do walidacji powinno być posiadanie wykształcenia wyższego z obszaru psychologii. Wnioskodawca odniósł się do opinii, poprawił wniosek o powyższy warunek.